Nederland is sinds kort, net als de rest van de wereld, in de ban van de Panama Papers. Het gaat hierbij om miljoenen gelekte documenten van het Panamese bedrijf Mossack Fonseca die gedetailleerde informatie bevatten over meer dan 214.000 offshore bedrijven en hun eigenaren. Daarbij gaat het om politici, mkb-bedrijven en voetballers, maar ook om ideële organisaties als bijvoorbeeld het Nederlandse Solidaridad. Offshore bedrijven zijn op zich volkomen legaal, maar als blijkt dat sprake is van fraude of van gekunstelde constructies om belasting te ontwijken of zelfs te ontduiken, dan moet dit worden aangepakt. Dat is in ieders belang en waar het gaat om Nederlandse bedrijven of personen, moet de Belastingdienst deze zaken grondig onderzoeken. Hiervoor moeten belastingdiensten samenwerken en automatisch informatie kunnen uitwisselen.
Iets anders is dat door de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO) vorig jaar een akkoord is bereikt over een gezamenlijke aanpak van belastingontwijking. De inzet daarbij is dat belasting moet worden betaald in het land waar de waarde wordt gecreëerd. Dat haalt de bodem weg voor ingewikkelde constructies om belasting te ontwijken. Afspraken maken hierover moet ook echt gebeuren op deze schaal, omdat belastingontwijking nu eenmaal een internationale aangelegenheid is. Het heeft weinig zin om alleen strengere of afwijkende regels voor Nederland op te stellen. Want dan wijken bedrijven uit naar andere landen, en wordt niets opgelost.
Waar het bij de OESO-afspraken gaat over het versterken van het internationale stelsel, zodat de fiscale wetgeving van verschillende landen beter op elkaar aansluit en bepaalde fiscale planning niet meer mogelijk is, gaat het bij de Panama Papers dus over iets heel anders. Namelijk om de vraag of nationale wetgeving is overtreden door inkomsten verborgen te houden voor de Belastingdienst. Het is goed om deze twee dingen in de discussie uit elkaar te halen en niet alles op één – per definitie foute – hoop te gooien.
Natuurlijk zou het mooi zijn als in de toekomst geen gekunstelde belastingconstructies meer voorkomen. Maar tot die tijd zijn veel constructies mogelijk en legaal. Als overheden de regels daarvoor willen veranderen, moeten zij internationale afspraken maken. En ondertussen illegale activiteiten zelf bestrijden met de handhaving van bestaande wetten. Daar is geen mini-enquête van de Tweede Kamer voor nodig.
