Gaat China de chipindustrie domineren?

De vraag of China binnen enkele jaren de wereldwijde chipindustrie gaat domineren, blijft open. Hoewel Chinese fabrikanten technologisch nog achterlopen op westerse concurrenten, hebben Amerikaanse sancties een golf van investeringen in eigen technologie losgemaakt.

Decennialang hinkte China achter op chipgebied, mede omdat het land zo’n vijftien jaar later begon dan de Verenigde Staten. Dat veranderde toen president Donald Trump tijdens zijn eerste termijn strenge exportbeperkingen invoerde. Hij vreesde dat het Chinese Volksbevrijdingsleger Amerikaanse chips zou gebruiken tegen de VS en hun bondgenoten. In 2018 kregen Amerikaanse bedrijven een verbod om technologie te leveren aan de Chinese fabrikant Fujian Jinhua, en in 2020 kwam ook Semiconductor Manufacturing International Corporation (SMIC) onder sancties te staan.

Trump’s opvolger, Joe Biden, breidde de restricties verder uit. Beijing reageerde met ongekende investeringen: in 2020 stak China maar liefst 140 miljard yuan (ongeveer 19,7 miljard dollar) in de chipsector – een recordbedrag.

Van crisis naar groei

Deze injectie leidde tot een explosie van nieuwe bedrijven. Zo richtte Zunxin, opgericht in maart 2020, zich op het automatiseren van wafertransport binnen fabrieken. Binnen enkele jaren wist het bedrijf Huawei als klant binnen te halen. Marketeer Liu Haoran benadrukt trots: ‘In China zijn er maar tien bedrijven die doen wat wij doen.’ Tijdens de pandemie stond Zunxin op omvallen, maar inmiddels is het razendsnel gegroeid.

Tegelijkertijd probeerden Amerikaanse bedrijven hun Chinese marktpositie veilig te stellen. Nvidia ontwierp speciaal voor China de H20-chip, een aangepaste versie van de populaire H100, die net buiten de sanctieregels viel. Inmiddels zijn ook deze mazen gedicht: sinds april 2025 is de export van H20-chips zonder speciale vergunning verboden. Dit lijkt mede een reactie op Deepseek, een Chinese AI-concurrent van ChatGPT die draait op H20-chips. Net als andere Chinese apps en platforms is Deepseek onderhevig aan zware censuur. Gevoelige onderwerpen, zoals de gebeurtenissen op 4 juni 1989 (de neerslag van de protesten op het Plein van de Hemelse Vrede), worden simpelweg genegeerd: ‘Sorry, dat valt buiten mijn huidige expertise,’ antwoordt Deepseek op vragen daarover.

Ook Chinese media opereren onder strikte staatscontrole. Wanneer ze de chipindustrie bespreken, ligt de nadruk op groei en kansen – niet op Amerikaanse sancties. Staatsbureau Xinhua schrijft optimistisch over de toenemende vraag naar chips, zonder de beperkingen te vermelden.

‘Hoe slechter de relatie tussen China en de VS, hoe meer wij kunnen groeien’

Daardoor zijn veel Chinezen zich nauwelijks bewust van de impact van Amerikaanse maatregelen. In de industrie is dat anders. Liu Haoran weet precies wat er speelt. Toch maakt hij zich geen zorgen: ‘Hoe slechter de relatie tussen China en de VS, hoe meer wij kunnen groeien. Amerika dwingt ons eigenlijk om zelfvoorzienend te worden.’

In 2022 lanceerde Beijing een steunpakket van 1 biljoen yuan (ongeveer 143 miljard dollar), fors meer dan het Amerikaanse Chips Act-programma van 52,7 miljard dollar en zelfs meer dan wat de EU voor ogen heeft.

Grondstoffen als troef

Toch erkent Huawei-medewerker Chen Zhigang dat China technologisch nog niet op gelijke hoogte is. ‘Onze AI-chips lopen twee à drie generaties achter.’ Waar Nvidia chips met 5-nanometertransistors produceert, werkt Huawei nog op 7 nanometer. Chen verwacht dat China binnen vier tot zes jaar deze kloof kan dichten. Een groot voordeel voor China is de beschikbaarheid van kritieke grondstoffen: volgens het Internationale Energieagentschap produceert China 61 procent van deze materialen en verwerkt het zelfs 92 procent van de zeldzame aardmetalen die essentieel zijn voor chipproductie.

Internationale experts erkennen de snelle vooruitgang van Chinese chips, maar waarschuwen voor te veel optimisme. Azië-techspecialist Vey-Sern Ling wijst erop dat de toeleveringsketen wereldwijd sterk verweven is: ‘China zal grote moeite hebben om volledig onafhankelijk te worden.’ Als Trump opnieuw druk uitoefent op bondgenoten om chiptechnologie uit China te weren, denkt Ling dat Chinese producten op topniveau buiten bereik blijven.

Toch heeft China eerder bewezen om creatief om te gaan met beperkingen. Zo ontwikkelen Chinese bedrijven nu AI-modellen die uitstekend functioneren op minder krachtige chips. Ling: ‘De enorme thuismarkt zorgt ervoor dat nieuwe oplossingen snel worden omarmd.’ Ook westerse bedrijven willen hun Chinese klanten niet kwijt.

Ondanks een Nederlands verbod op de export van ASML’s meest geavanceerde chipmachines naar China, bleek uit het jaarverslag 2024 dat China ASML’s grootste afzetmarkt was. Zunxin zelf focust voorlopig puur op binnenlandse klanten. ‘We zijn niet van plan om naar de VS te exporteren,’ zegt Liu Haoran. Toch kijkt hij optimistisch vooruit: ‘Binnen twee jaar verwacht ik een grote doorbraak die China niet alleen technologisch naar de top brengt, maar ook de wereldwijde chipmarkt op zijn kop kan zetten.’