Europa en stablecoins: remmen of gas geven?

Stablecoins maken internationaal zakendoen sneller en goedkoper, zonder de grillige koers van gewone crypto. Terwijl de VS doorpakt, stapelt Europa vooral regels. Durven we te innoveren of laten we anderen de standaard bepalen?

De container met machineonderdelen staat stil in de haven van Rotterdam. De papieren zijn in orde, de vracht is gelost, maar het geld is nog onderweg. Een betaling van een paar ton die via het internationale banksysteem SWIFT wordt afgehandeld, kan zomaar twee of drie dagen duren. In die tijd loopt de leverancier rente mis, de ontvanger kost het extra tijd en in de hele keten ontstaat vertraging. Goederen reizen sneller dan geld – en dat is precies een van de problemen die stablecoins probeert op te lossen.

Een stablecoin is een soort digitale versie van bestaand geld: cryptogeld dat is gekoppeld aan de euro of de dollar en daardoor relatief stabiel in waarde blijft. Deze crypto leeft op de blockchain, een digitaal register dat wereldwijd op duizenden computers tegelijk wordt bijgehouden. Betalingen kunnen daardoor vrijwel direct worden verwerkt, zonder dat er banken tussen zitten die hun eigen processen en openingstijden hebben. ‘Je kunt het zien als een alternatief naast het bestaande betaalsysteem,’ zegt Dirk-Jan Aalbers van de Betaalvereniging Nederland. Hij gebruikt graag de metafoor van het huis en het tuinhuisje. ‘Het huis is het reguliere bankstelsel. De blockchain is het tuinhuisje: kleiner, later bijgebouwd, maar stevig. Het gaat niet meer weg’. En wie weet wat er in de toekomst met dat tuinhuisje gebeurt.

‘Het huis is het reguliere bankstelsel. De blockchain is het tuinhuisje: kleiner, later bijgebouwd, maar stevig’

Geld dat meebeweegt met de handel

De techniek klinkt futuristisch, maar de toepassingen zijn verrassend alledaags. Bedrijven die over de grens handelen, kunnen via stablecoins direct afrekenen, zonder dat het geld onderweg blijft hangen. Dat scheelt niet alleen tijd, maar ook valutarisico – dat de wisselkoers tussen verschillende valuta wisselt – en administratieve kosten. ‘De pijn zit niet in de 20 euro transactiekosten,’ zegt Star Busmann, directeur van Quantoz Payments. Het is het enige Nederlandse bedrijf met een vergunning van De Nederlandsche Bank om stablecoins uit te geven. ‘Het zit in de dagen die je verliest omdat het geld nog onderweg is. Elke dag dat een container in de haven blijft staan, kost rente, opslag en risico.’

Zijn bedrijf werkt aan een munt die volledig wordt gedekt door euro’s en staatsobligaties. De waarde van de munt beweegt dus niet. Alleen het eigendomsbewijs verschuift van de ene partij naar de andere. ‘Je haalt de vertraging eruit,’ zegt Star Busmann. ‘De goederen worden vrijgegeven zodra de betaling digitaal is aangekomen.’

Ook Teunis Brosens, hoofdeconoom digitale financiering bij ING, ziet de potentie voor bedrijven die internationaal werken. ‘Voor ondernemingen die veel importeren en exporteren, kan dit echt interessant worden.’ Toch waarschuwt hij voor te hoge verwachtingen. ‘Er is veel technisch mogelijk, maar het moet allemaal nog wel worden waargemaakt. De beloften zijn groot, maar het is aan banken en bedrijven om ze nu ook praktisch te realiseren.’

Van bitcoin tot bankproduct

Stablecoins ontstonden ooit in de marge van de cryptowereld. Handelaren in bitcoin wilden soms even geen risico lopen, maar hun geld wel digitaal houden. Met stablecoins konden ze hun winst tijdelijk vastzetten, zonder het terug te storten naar hun bankrekening. Inmiddels is het idee uitgegroeid tot een serieus financieel instrument. Toch kleeft het imago van de wilde cryptomarkt nog aan het woord. Brosens begrijpt die aarzeling: ‘Mensen denken snel: is dat wel veilig? Maar inmiddels zijn er strenge regels. In Europa mag je alleen nog stablecoins uitgeven met een vergunning van de toezichthouder. En elke euro die wordt uitgegeven, moet worden gedekt door een echte euro of een veilige belegging in de kluis.’

Het verschil met crypto zoals bitcoin is daarmee fundamenteel. ‘Een stablecoin is geen belegging,’ benadrukt Brosens (ING). ‘Je wordt er niet rijk van, en dat is ook niet de bedoeling. De Europese regelgeving verbiedt zelfs dat er rente op wordt betaald. Het is puur een smeermiddel voor betalingen.’

Die betalingen kunnen in de toekomst volledig geautomatiseerd verlopen. In een contract kan bijvoorbeeld worden vastgelegd dat geld pas vrijkomt zodra een container in de haven is geopend en gecontroleerd. De betaling gebeurt dan automatisch zodra het verificatiesysteem een seintje geeft. ‘Wat nu handmatig en papierintensief is, kan straks digitaal en direct,’ zegt Brosens. ‘Dat is de kracht van blockchain.’

Europa op de rem

Toch blijft Europa voorzichtig. De nieuwe MiCAR-verordening legt regels vast voor cryptomunten en stablecoins, bedoeld om het digitale geldverkeer beter te beschermen. Maar die wet sluit slecht aan op bestaande regels voor het gewone betalingsverkeer, zoals PSD2 en de komende PSD3, die banken en betaalinstellingen reguleren.

Bedrijven die met stablecoins willen werken krijgen daardoor te maken met twee regimes: ze moeten dubbele vergunningen aanvragen en aan extra controles voldoen. ‘Het idee was om het simpeler te maken,’ zegt Aalbers van de Betaalvereniging Nederland, ‘maar in de praktijk is het juist ingewikkelder geworden.’

Dat maakt het voor Nederlandse ondernemers moeilijker om te innoveren met nieuwe betaalvormen. Buiten Europa lijkt de blockchain innovatie daardoor sneller te gaan. ‘Stel je voor dat Apple, Microsoft en Amazon straks standaard een stablecoin-optie aanbieden, dan weet ik niet hoe Europa hierop kan reageren,’ zegt Aalbers. ‘En als we niet oppassen dan zijn het waarschijnlijk Amerikaanse stablecoins, geen Europese.’ Volgens hem is het vergelijkbaar met Visa/Mastercard. ‘Hun producten en diensten werken uitstekend, maar de winsten en de data gaan wel naar de andere kant van de oceaan.’ Zo dreigt Europa opnieuw vooral de regelgever te zijn, niet de vernieuwer, terwijl strategische autonomie in de digitale economie op het spel staat.

Voor Nederland ligt hier een kans. Ons land heeft een sterke fintech-sector en een toezichthouder die internationaal wordt gerespecteerd. DNB-toezicht geeft vertrouwen, zeker bij buitenlandse partners. Busmann merkt dat dagelijks: ‘Als bedrijven horen dat wij onder de Nederlandse bank vallen, scheelt dat echt. Dat vertrouwen maakt het verschil tussen ‘nog even afwachten’ en ‘laten we een pilot starten’.’

De praktijk: klein beginnen

Toch zullen de meeste ondernemers voorlopig weinig van stablecoins merken. Binnenlands betalingsverkeer is in Nederland al snel en goedkoop. De echte winst ligt bij bedrijven die internationaal handelen – vooral buiten Europa. Daar kunnen stablecoins de tijd tussen levering en betaling terugbrengen van dagen naar minuten. Dat scheelt niet alleen tijd, maar ook kosten: traditionele internationale betalingen kunnen 2 tot 4 procent aan transactiekosten en koersverlies opleveren, plus de kapitaalkosten zolang geld onderweg is.

Vooral sectoren met complexe handelsketens profiteren: agrologistiek, hightech supply chains, chemie en e-commerce. Overal waar levering en betaling niet op dezelfde dag plaatsvinden, kunnen de voordelen groot zijn.

Voor die bedrijven kan het lonen om zich nu al te oriënteren. ‘Een mkb’er die alleen binnen Nederland actief is, zal de komende jaren weinig verschil merken,’ zegt ING-econoom Teunis Brosens. ‘Maar wie internationaal werkt, kan met stablecoins straks forse efficiëntievoordelen boeken.’

ING werkt zelf, binnen het internationaal consortium Qivalis, aan een euro-stablecoin die naar verwachting volgend jaar live gaat. Het bedrijf presenteerde zich begin deze maand en bestaat uit tien grote Europese banken. ‘Wij hopen dat het voor bedrijven net zo eenvoudig wordt als inloggen bij de bankapp en euro’s omwisselen voor digitale euro-stablecoins,’ zegt Brosens. ‘Dan merk je nauwelijks dat je iets nieuws gebruikt.’

‘Europa praat vaak eerst jaren over regels, terwijl de rest van de wereld al aan het bouwen is’

De valkuilen: vertrouwen en toezicht

Toch zijn er ook nadelen. De veiligheid van stablecoins hangt volledig af van de partij die ze uitgeeft. Gaat die failliet of beheert ze haar reserves slecht, dan is er geen depositogarantiestelsel zoals bij gewone banken. De wet verplicht uitgevers wel om elke munt te dekken met veilige beleggingen, maar het blijft een private onderneming.

Een ander risico is dat de Europese reflex om te reguleren te snel doorschiet. Als de administratieve lasten te hoog worden, kan de innovatie zich verplaatsen naar minder strikte landen. Dat zou zonde zijn, zegt Aalbers. ‘Europa praat vaak eerst jaren over regels, terwijl de rest van de wereld al aan het bouwen is. Dat zagen we bij kunstmatige intelligentie, en hetzelfde dreigt als het gaat om crypto’s op de blockchain. Uiteindelijk moeten we niet alleen beschermen, maar ook durven meedoen.’

Van tuinhuisje naar aanbouw

Stablecoins staan nog aan het begin van hun ontwikkeling. De techniek is er, de eerste regels ook, maar de grote doorbraak moet nog komen. ‘We zitten in de modemfase van het internet,’ zegt Aalbers met een glimlach. ‘Net als bij een vroege internetmodem; het piept, het kraakt, maar de lijn is er.’

De komende jaren zal blijken of dat tuinhuisje in de financiële achtertuin uitgroeit tot een vaste aanbouw van het huis, wil Aalbers maar zeggen. Daarvoor moet Europa de juiste balans vinden: streng genoeg om misbruik te voorkomen, maar soepel genoeg om vernieuwing niet te verstikken. Want als Europa opnieuw kiest voor een regelreflex in plaats van een innovatiereflex, dan wordt het betalingsverkeer van de toekomst opnieuw in Silicon Valley gebouwd – en niet in Europa.

Blockchain, hoe werkt dat?Een blockchain is een digitale administratie waarin alle transacties van bijvoorbeeld cryptomunten worden opgeslagen. Je kunt het zien als een online kasboek dat door duizenden computers tegelijk wordt bijgehouden.
Iedere nieuwe transactie vormt een ‘blok’ met gegevens, dat onuitwisbaar aan de keten van eerdere blokken wordt toegevoegd, vandaar de naam blockchain (keten van blokken). Omdat iedereen dezelfde versie heeft, is fraude bijna onmogelijk en is er geen bank of andere centrale partij nodig om het systeem te controleren.

DNB waarschuwt voor risico’s rond stablecoinsDe Nederlandsche Bank (DNB) ziet de snelle groei van de stablecoinmarkt als een potentieel risico voor de financiële stabiliteit. Volgens DNB-president Olaf Sleijpen kan het vertrouwen in deze digitale munten plotseling omslaan, met gevolgen voor het bredere financiële systeem. De zorgen nemen toe doordat de Amerikaanse GENIUS Act soepeler regels kent dan de Europese MiCAR-verordening. Een uitgever die in beide regio’s actief is, zou daardoor de strengere Europese regels kunnen omzeilen. In tijden van stress kan dat leiden tot grootschalige inwisselingen en liquiditeitsproblemen. Sleijpen pleit voor betere internationale afstemming, omdat de verschillen in toezicht volgens hem ‘een race to the bottom’ kunnen veroorzaken. ‘De markt groeit snel, maar de regels sluiten niet goed op elkaar aan,’ aldus DNB.
Bron: NRC, Explosief groeiende markt voor stablecoins levert nieuwe risico’s op, zegt DNB-chef Sleijpen (17 november 2025, Mark Beunderman).

‘Wie de munt beheert, bepaalt de regels’Stablecoins winnen terrein, maar binnen Europa verwacht Maarten van Oordt, hoogleraar monetaire en bancaire zaken, voorlopig geen grote verschuiving voor het bedrijfsleven. ‘Voor bedrijven die vooral in de eurozone opereren, verandert er nog weinig,’ zegt hij. ‘Ons interne betalingsverkeer is snel en betrouwbaar. De echte meerwaarde ligt bij internationaal actieve bedrijven.’
Volgens Van Oordt zijn er drie situaties waarin stablecoins wél verschil kunnen maken: bedrijven die veel importeren of exporteren, organisaties die wereldwijd met freelancers of contractwerkers werken, en ondernemingen die inkomsten uit het buitenland willen repatriëren. ‘In zulke gevallen kan een stablecoin betalingen versnellen, valutarisico’s beperken en transactiekosten verlagen.’
Toezichthouders waren in het begin sceptisch, vertelt hij, maar dat sentiment is gekanteld. ‘In de VS zie je dat de overheid nu veel ruimte biedt aan crypto-ondernemingen. Wel stellen zowel de VS, met de Genius Act, als Europa, met de MiCa-verordening strenge eisen aan de uitgevers van stablecoins.’ Toch is streng toezicht geen garantie. ‘Ook wanneer stablecoins volledig worden gedekt door staatsobligaties of tegoeden bij banken, blijft er altijd een risico. Voor de klant is er geen depositogarantiestelsel zoals bij gewone banken. Het is dus niet 100 procent veilig.’ Daarnaast wijst Van Oordt op de geopolitieke dimensie. ‘Een stablecoin die aan de dollar is gekoppeld, financiert vooral de Amerikaanse economie – de staatsobligaties en de banken waar de uitgever haar middelen stalt. Een euro-stablecoin doet dat in Europa. Dat lijkt een detail, maar het bepaalt wél waar het kapitaal naartoe stroomt.’
En geld is macht. De FBI zou bijvoorbeeld bij de uitgever van een stablecoin kunnen aankloppen en zeggen: ‘Deze tegoeden zijn gelieerd aan een terroristische groepering, we willen dat ze worden bevroren.’ Het kan echter voorkomen dat diezelfde groepering in Europa niet als terroristisch is aangemerkt. Dat laat zien hoeveel invloed er schuilgaat achter digitale munten.’
Voor bedrijven die de mogelijkheden van stablecoins willen verkennen, raadt hij een stapsgewijze aanpak aan. ‘Stel een projectteam samen, bouw kennis op en experimenteer in het klein,’ zegt hij. ‘Steeds meer dienstverleners maken stablecoin-betalingen op een gebruiksvriendelijke manier mogelijk. Ondernemingen kunnen daarvan profiteren.’

Niet alle digitale munten zijn hetzelfdeVan serieuze betaalmiddelen tot pure internetgrap – onder de noemer crypto vallen heel verschillende soorten digitale munten. Dit zijn de belangrijkste:
Stablecoin – Digitale munt die is gekoppeld aan een gewone valuta, zoals de euro of dollar. Zo blijft de waarde stabiel. Wordt uitgegeven door commerciële bedrijven en vormt de brug tussen crypto en het gewone geldsysteem.
Bitcoin – De bekendste cryptomunt, zonder centrale uitgever of toezicht. Het netwerk van gebruikers houdt het systeem draaiende. De waarde schommelt sterk, want er is geen koppeling met een echte munt.
Digitale euro (CBDC) – De digitale variant van de euro die de Europese Centrale Bank voorbereidt. Net als contant geld volledig gegarandeerd door de centrale bank en altijd één-op-één in waarde.
Meme coin/celebrity coin – Munten die ontstaan als grap of marketingstunt, vaak gelanceerd door beroemdheden of online communities. Hun waarde drijft op hype en sociale media – en kan even snel instorten als stijgen.
Utility token – Digitale munt die toegang geeft tot een dienst of platform, bijvoorbeeld om transacties of beloningen binnen een project te regelen.
Security token – Digitale versie van een aandeel of obligatie, gekoppeld aan echte bezittingen. Staat onder financieel toezicht.