Krugman: ‘Europa moet nú profiteren van Amerika’s afglijdende koers’

‘De VS worden geen Argentinië, maar we zijn er dichterbij dan ik ooit had gedacht.’ Nobelprijswinnaar Paul Krugman windt er in Den Haag geen doekjes om. Tijdens zijn verblijf in Nederland – waar hij als parttime hoogleraar verbonden is aan de Erasmus Universiteit Rotterdam – sprak de econoom openlijk over de risico’s van investeren in Amerika onder president Trump.

Tijdens een kort gesprek met Forum, voorafgaande aan de conferentie Mainports, Policy & the Global Economy: Shaping the Future in Den Haag, deelt Krugman zijn zorgen over de politieke koers van de VS én de kansen die dat biedt voor Europa.

De situatie in de VS is extreem onvoorspelbaar

Veel bedrijven zien de VS nog steeds als dé plek om hun vleugels uit te slaan. Met Trump terug op het toneel en alle onzekerheid die dat oplevert: is investeren daar nog verstandig?

‘Ik zou die investeringen eerder afschalen. De situatie is extreem onvoorspelbaar. We staan in de VS voor existentiële vragen over democratie en de rechtsstaat, en niemand weet hoe dat afloopt. Bedrijven moeten zich bewust zijn van de risico’s.

Het verhaal van de Hyundai-fabriek – waar 475 werknemers in de staat Georgia zijn aangehouden bij een inval van immigratiedienst ICE – is een waarschuwing: irrationeel, destructief vanuit zakelijk oogpunt, maar gedreven door een anti-immigranten- en anti-buitenlandersentiment dat volledig uit de hand is gelopen. Dat is geen klimaat voor investeringen.

Daarnaast is er het risico dat het monetaire beleid ontspoort. En op de lange termijn maak ik me grote zorgen over wetenschap en technologie – de motoren van Amerikaanse groei – die nu onder vuur liggen.’

Zowel imagoschade als economische schade

Gaat het vooral om imagoschade voor bedrijven die niet meer geassocieerd willen worden met het land van Trump, of ook om echte economische risico’s?

‘Beide. Op de korte termijn zie je al schade door tarieven en deportaties. Op de lange termijn zal de politieke draai tegen wetenschap en technologie de Amerikaanse groei ondermijnen.’

Europa moet nú talent aantrekken

Moet Europa meer doen om kenniswerkers hierheen te halen?

‘Absoluut. Je zou morgen het volledige personeel van het National Institute of Health kunnen aannemen, als iemand het geld beschikbaar stelde. Het is een tragedie voor Amerika, maar een enorme kans voor Europa. Vooral universiteiten zouden dit moment moeten aangrijpen.’

Denkt u dat Amerikanen ook echt bereid zijn om naar Nederland te komen?

‘Zeker. Nederland is een makkelijke plek om te aarden – je kunt hier functioneren zonder Nederlands te spreken. Ik ken veel hoogopgeleide Amerikanen die nu al noodplannen maken. Twee jaar geleden zou niemand dat hebben overwogen. Nu wel.’

De VS zijn niet meer het land dat u dacht dat het was

Trump heeft voor een schokeffect gezorgd, zeker op het gebied van internationale handel. Verwacht u dat zaken normaliseren zodra hij weg is?

‘We balanceren op het scherp van de snede. Er is een race gaande tussen Trump, die autoritaire macht probeert te consolideren, en zijn enorme impopulariteit. Als Trump morgen een hartaanval zou krijgen, zou er misschien enige normalisatie zijn. Maar veel schade is onomkeerbaar of slechts langzaam te herstellen. Het feit dat Trump überhaupt mogelijk was, laat zien dat het opnieuw kan gebeuren. De VS zijn niet meer het land dat u dacht dat het was.’

Veel bedrijven gaan er toch vanuit dat je weet waar je aan toe bent als je handelsafspraken maakt met de VS.

‘Dat klopt – maar alles wat Trump op handelsgebied heeft gedaan, is een schending van internationale afspraken. Dus wat is een akkoord met de Verenigde Staten nog waard?’

HandelsoorlogIn september was Krugman in Den Haag als hoofdgast op de conferentie Mainports, Policy & the Global Economy: Shaping the Future. Op verzoek van onder meer het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat sprak de Nobelprijswinnaar daar over de toekomst van de Nederlandse havens. Zijn belangrijkste advies aan de havens en aan Europa: laat je niet meeslepen in een handelsoorlog.
De conferentie – georganiseerd door het ministerie van I&W, EHERO (een instituut dat onderzoek doet naar geluksbeleving) en The Regional Science Academy (TRSA) – draaide om de toekomst van de Nederlandse mainports. Krugmans boodschap was helder: ‘Blijf koel en sla niet overhaast terug.’
Omdat de EU in handelsbalans niet zwakker is dan de VS, staat Europa sterker dan vaak wordt gedacht, aldus de econoom. Trumps protectionisme en tariefmaatregelen zijn ingrijpend, maar volgens Krugman geen existentiële bedreiging voor globalisering.
Tijdens zijn keynote in de Hofstad schetste hij een bredere context van geopolitieke en economische verschuivingen die de toekomst van havens en handel beïnvloeden. Hij wees erop dat de wereld onvoorspelbaarder is geworden en dat Europa zijn kwetsbaarheid moet verkleinen door te investeren in infrastructuur. Als voorbeeld noemde hij de Duitse spoorwegen, waarvan de gebrekkige staat hem verraste. Zulke investeringen zijn volgens hem net zo belangrijk als defensie-uitgaven.
Tegelijk benadrukte hij de kracht van Europese industrieclusters. ‘De Rotterdam–Antwerpen–Ruhr-driehoek is een van de grote sterktes van de Europese economie. Daar zou pan-Europees in geïnvesteerd moeten worden. Europa moet dus niet alleen steun geven aan achterblijvende regio’s, maar ook investeren in de gebieden die al competitief zijn.’

Wat betekent dit voor Nederland en Europa?Volgens Nobelprijswinnaar Paul Krugman vormt de politieke koers van de VS een risico voor bedrijven en kennisinstellingen. Tegelijk liggen er nú kansen voor Europa om sterker uit deze verschuiving te komen.
1. Investeer behoedzaam in de VS
De Amerikaanse markt blijft belangrijk, maar bedrijven moeten rekening houden met politieke grillen, plotselinge tariefwijzigingen en reputatierisico’s.
2. Trek kenniswerkers aan
Steeds meer hoogopgeleide Amerikanen kijken naar Europa. Universiteiten en onderzoeksinstellingen kunnen nu actief talent werven.
3. Bouw aan infrastructuur
Investeringen in havens, spoor en digitale netwerken zijn net zo cruciaal als defensie-uitgaven.
4. Zet in op sterke clusters
De Rotterdam–Antwerpen–Ruhr-driehoek is een economische motor. Gerichte pan-Europese investeringen versterken deze kracht.
Kortom: terwijl de VS intern worstelt, ligt er voor Nederland en Europa een unieke kans om kennis, talent en concurrentiekracht naar zich toe te trekken.

Wie is Paul Krugman?Paul Robin Krugman (Albany, New York, 28 februari 1953) is een Amerikaans econoom, Nobelprijswinnaar en invloedrijk commentator. Hij studeerde economie aan Yale University en promoveerde in 1977 aan het Massachusetts Institute of Technology (MIT). Krugman doceerde aan Yale, Stanford en MIT, en was van 2000 tot 2015 hoogleraar economie en internationale betrekkingen aan Princeton University.
Met zijn theorieën over schaalvoordelen en handel tussen vergelijkbare landen legde hij de basis voor de ‘nieuwe handelstheorie’. Voor dit werk ontving hij in 1991 de John Bates Clark Medal en in 2008 de Nobelprijs voor de Economische Wetenschappen.
Krugman schreef honderden wetenschappelijke artikelen en meer dan twintig boeken, en verwierf wereldfaam als columnist voor The New York Times (2000–2024). Naast zijn academische werk was hij adviseur van de Amerikaanse regering. Tegenwoordig publiceert hij regelmatig over internationale economie en ongelijkheid, onder meer op zijn Substack. In 2013 ontving hij de Four Freedoms Award voor vrijheid van meningsuiting.
Belangrijke mijlpalen:1953 – Geboren in Albany, New York
1977 – Promoveert aan MIT
Jaren 1980 – Ontwikkelt de ‘nieuwe handelstheorie’
1991 – Ontvangt de John Bates Clark Medal
2000 – Start als columnist bij The New York Times
2008 – Ontvangt de Nobelprijs voor de Economische Wetenschappen
2015 – Wordt hoogleraar aan de City University of New York
2024 – Neemt afscheid van The New York Times