Voorstel voor nieuw 7-jarig EU budget: verhoging noodzakelijk, zorgen over invulling

Op 16 juli heeft de Europese Commissie haar langverwachte voorstel voor het nieuwe EU budget (Meerjarig Financieel Kader; MFK) voor de periode 2028–2034 gepresenteerd. Het MFK vormt de ruggengraat van het meerjarig EU-budget en bepaalt hoeveel geld beschikbaar is, waarvoor het wordt ingezet en hoe het wordt verdeeld tussen lidstaten en beleidsterreinen. Deze nieuwe begrotingsarchitectuur komt op een cruciaal moment, met stevige ambities rond strategische autonomie, vergroening en digitale transitie. De jaarlijkse EU-begrotingen moeten passen binnen dit kader.

Wat houdt het voorstel in?

Het nieuwe MFK-voorstel omvat een forse budgettaire groei tot €1.816 miljard, een stijging van ruim 50% ten opzichte van het huidige MFK van €1.211 miljard, en betekent hogere afdrachten van lidstaten: van 1,1% naar 1,26% van het BNI, met een potentiële verhoging tot 2% bij crises (zoals COVID). Voor ondernemers is relevant dat de EU-fondsen wordt vereenvoudigd: minder losse programma’s (van 52 naar 16), snellere procedures, lagere aanvraagkosten en één centraal loket om aanvragen in te dienen. Ook wordt een Europees Competitiveness Fund van €409 miljard opgezet, gericht op clean tech, biotech, digitalisering, en defensie. Naast hogere afdrachten van lidstaten worden nieuwe EU-inkomstenbronnen, waaronder een vaste belasting voor grote bedrijven (CORE), voorgesteld ter financiering.

Inzet voor ondernemend Nederland

Het voorstel is een belangrijke stap richting een toekomstgericht EU-budget. Gezien de grote geopolitieke en economische uitdagingen zijn extra investeringen op het gebied van het Europees concurrentievermogen, innovatie en defensie en veiligheid terecht én nodig. De voorgestelde extra investeringsruimte – onder meer door hogere budgetten voor innovatie en defensie – sluiten aan bij de oproepen die VNO-NCW en MKB-Nederland eerder deden voor een sterker en slagvaardiger Europa. Daarmee geeft de Commissie gehoor aan de roep om een gerichtere inzet van middelen op terreinen waar Europese samenwerking echt meerwaarde heeft.

Tegelijkertijd zijn er zorgen over de manier waarop de Commissie eigen middelen wil ophalen. De grootste zorg betreft het voorstel voor een nieuwe jaarlijkse belasting voor grote bedrijven (Corporate Resource for Europe). Deze nieuwe belasting is gebaseerd op omzet in plaats van winst en kan daardoor onevenwichtig uitpakken – met name voor bedrijven met lage marges. Dit voorstel staat op gespannen voet met de bredere ambitie van de EU om strategische industrieën en het Europese ondernemersklimaat te versterken. Dit staat haaks op de ambitie om het Europese bedrijfsleven te versterken en de concurrentiekracht van de EU te vergroten. Ander voorgestelde nieuwe inkomstenbronnen, zoals de e-wasteheffing en hogere afdrachten aan de EU van tabaksheffingen roepen vragen op over uitvoerbaarheid en kunnen beide forse druk zetten op nationale begrotingen.

Ons voorlopig oordeel

Om de grote transities en geopolitieke uitdagingen van deze tijd het hoofd te bieden, is een stevig en toekomstgericht EU-budget onmisbaar. De voorgestelde verhoging van het Meerjarig Financieel Kader is in dat licht gerechtvaardigd, zeker gezien de verwachtingen die we als lidstaten van de Unie hebben. Met name de aanzienlijke impuls voor innovatie en defensie juichen ondernemers toe – dit is van strategisch belang voor zowel Nederland als Europa. Tegelijk roept de manier waarop deze plannen worden gefinancierd vragen op, met name rond de invoering van nieuwe eigen middelen die belasting op het bedrijfsleven verder zullen verhogen. VNO-NCW en MKB-Nederland roepen daarom op tot een open en constructieve dialoog tussen het Europees Parlement en lidstaten over het ambitieuze voorstel van de Europese Commissie. Die begroting moet in de eerste plaats gericht zijn op het versterken van het Europees verdienvermogen en de aanpak van collectieve uitdagingen, en dat vergt politieke moed én structurele hervormingen. Het is positief dat de Commissie dit debat nu in beweging heeft gezet.