Europa zet in op quantumtechnologie

Op 2 juli lanceerde de Europese Commissie de Quantum Europe Strategy, met als ambitie: Europa moet in 2030 wereldwijd vooroplopen in quantumtechnologie. Dat klinkt abstract, maar de implicaties zijn concreet. Quantumtechnologie is niet alleen essentieel voor wetenschappelijke doorbraken, maar raakt ook direct aan economische groei, veiligheid en strategische autonomie.

Waarom Europese actie?

Quantumtechnologie maakt dingen mogelijk die klassieke technologie niet kan: extreem snelle computers, supergevoelige sensoren en volledig veilige communicatie. Denk aan toepassingen in de zorg (zoals quantum-MRI), logistiek (geavanceerde routeplanning), en versleutelde communicatie voor overheid en bedrijven. Quantum wordt erkend als een sleuteltechnologie met grote strategische, economische en veiligheidsimplicaties, en kent sterke dual-use toepassingen (civiel én defensief). Hoewel Europa wereldwijd koploper is in fundamenteel onderzoek en het aantal academische quantumpublicaties, blijft de ‘vermarkting’ en industrialisering achter (slechts 5% van het wereldwijde quantumkapitaal gaat naar Europese bedrijven). De strategie beoogt hier concrete stappen op te zetten door investeringen te bundelen marktontwikkeling te stimuleren en fragmentatie tegen te gaan. Gecoördineerde actie op Europees niveau biedt omdat quantumtechnologie enorme investeringen, schaalvoordelen en grensoverschrijdende samenwerking vereist.

Vijf thema’s

De strategie richt zich op vijf samenhangende thema’s. Allereerst wordt ingezet op versterking van fundamenteel en toegepast onderzoek, met onder meer een nieuw Europees onderzoeksinitiatief en zogeheten “Quantum Grand Challenges”, gericht op doorbraken in bijvoorbeeld fouttolerante quantumcomputers en GPS-loze navigatie. Daarnaast wordt de infrastructuur uitgebreid: Europese quantumcomputers krijgen een plek via het EuroHPC-programma, er komt een pilot voor quantuminternet en de eerste Europese quantumsatelliet wordt in 2026 gelanceerd. Ook wordt geïnvesteerd in geavanceerde quantumapparatuur, zoals MRI-systemen en gravimeters.

Verder moet het bredere ecosysteem groeien. Daartoe worden vanaf 2025 zes productielijnen voor quantumchips opgezet, aangevuld met open testomgevingen voor startups en een roadmap voor industrialisatie, en wordt ingezet op uitbreiding van zogeheten Quantum Competence Clusters in alle lidstaten. Een vierde pijler is de toepassing van quantumtechnologie op het gebied van ruimte, veiligheid en defensie, waaronder integratie in het Galileo-navigatiesysteem. Tot slot is er aandacht voor vaardigheden: via een Europese Quantum Skills Academy (2026) en nieuwe opleidingsprogramma’s wordt een toekomstbestendige arbeidsmarkt verzekerd.

Vervolgstappen: commerciële toepassing, chipsproductie, EU Quantum Act

De strategie richt zich op het openbreken van markten en het aantrekken van private investeringen, met specifieke nadruk op startups en scale-ups en vermarkting van quantum. Via publiek-private fondsen (zoals InvestEU en EIC), publieke inkoop en koppelingen met grote industrieën wil Europa de commerciële toepassing versnellen. Ook ondernemers buiten de techsector kunnen profiteren omdat de technologie potentieel oplossingen biedt in uiteenlopende domeinen: van logistiek en farmacie tot energie en chemie.

De uitvoering van de strategie is al in gang gezet. In het derde kwartaal van 2025 volgt een wijziging van het EuroHPC-programma, waarmee investeringen in quantumcomputing worden uitgebreid. Tegelijkertijd worden de voorbereidingen getroffen voor zes pilotproductielijnen voor quantumchips, die vanaf 2025 operationeel moeten zijn. Verder werkt de Commissie aan een juridische verankering van het beleid in een Europese Quantum Act, gepland voor 2026. In datzelfde jaar verschijnen ook diverse technologische roadmaps – onder meer voor quantumcommunicatie, sensoren en chipontwikkeling – die richting moeten geven aan de verdere uitrol van toepassingen.

Kortom, quantumtechnologie is geen toekomstmuziek meer. Deze strategie is een duidelijke oproep van de Europese Commissie: Europa wil niet opnieuw de boot missen, zoals bij AI of chips. Lidstaten en bedrijven die nú aanhaken, kunnen straks vooroplopen.