Klaas Dijkhoff geeft de ‘stille meerderheid’ weer een stem

De politiek wordt gedomineerd door emotie, stelt oud-VVD-leider Klaas Dijkhoff. Zijn nieuwe beweging richt zich op de stille meerderheid: Nederlanders die vooruit willen, zonder polarisatie.

‘Ik had hier liever ook niet gezeten,’ zegt Klaas Dijkhoff. ‘Idealiter was iemand anders begonnen met een beweging om de stille meerderheid een stem te geven. Dan had ik mijn steun op de achtergrond kunnen uitspreken. Maar ik heb anderhalf jaar gewacht en er kwam niets. Het gaat om onze democratie, en dat is belangrijk genoeg om dan toch in actie te komen.’

We spreken Dijkhoff in een voormalige loods van ballonvaartbedrijf Ad Ballon in zijn woonplaats Breda. Daar runt hij SUE & The Alchemist, het strategisch adviesbureau dat hij na zijn plotselinge vertrek uit de politiek in 2021 oprichtte. Dijkhoff werd jarenlang gezien als dé opvolger van VVD-leider Mark Rutte. Het verhaal gaat dat Rutte zelfs zou hebben aangeboden plaats voor hem te maken in aanloop naar de Kamerverkiezingen van 2021, maar Dijkhoff bedankte.

Toch bleef de 44-jarige Brabander politiek actief. Hij is nog altijd lid van de VVD en maakt sinds 2023 samen met oud-ChristenUnie-leider Gert-Jan Segers een populaire politieke podcast. Sinds juni dit jaar is daar Voor ons Nederland bijgekomen, een actiegroep waarmee Dijkhoff en medeoprichters Bas Erlings en Mark Thiessen – beiden voormalig VVD-campagnestrateeg – het constructieve geluid willen hervinden en Nederland willen bewegen van de populistische flanken. Niet via een nieuwe partij, maar door voorstellen te verzamelen vanuit de ‘stille, milde meerderheid’.

Meneer Dijkhoff, wie is die stille meerderheid die u wilt verenigen?

‘Dat zijn mensen die hun werk doen, belasting betalen, bereid zijn compromissen te sluiten en zoeken naar oplossingen waar iedereen iets aan heeft. Ze staan niet dagelijks op social media te schreeuwen, maar zijn betrokken bij hun buurt, hun bedrijf of hun vereniging. Ze willen stabiliteit en voorspelbaarheid, en genoeg van het constante geschreeuw en de rookmachines van de politieke flanken. Ze denken: ‘kan het alsjeblieft weer normaal?’ en willen samen verder bouwen aan een beter land.’

Wat hebben deze mensen aan een actiegroep? Ze kunnen toch gewoon stemmen?

‘De politieke cultuur is veranderd. Vroeger lag de nadruk op samenwerking, het accepteren van verlies en rekening houden met minderheden. Nu zijn er partijen die gedijen op chaos, want chaos genereert frustratie, woede en radicalere stemmen. Als het politieke midden daar geen antwoord op heeft, wordt het debat automatisch naar de flanken getrokken.’

Wat is Voor ons Nederland?Voor ons Nederland werd in juni van dit jaar opgericht door Klaas Dijkhoff en voormalig VVD-campagnestrategen Bas Erlings, Mark Thiessen en Tom de Bruyne. Ook Marietje Schaake, Lodewijk Asscher, Robbert Dijkgraaf en Gert-Jan Segers zijn betrokken. Het doel is om te laten zien dat er een milde meerderheid is in Nederland die wil samenwerken om het land vooruit te laten gaan. De beweging brengt op onderwerpen experts, burgers en belanghebbenden samen. Dijkhoff: ‘We meten draagvlak via panels, bijeenkomsten en gesprekken. Het doel: plannen maken die breed acceptabel zijn, niet het ideale plan voor één groep. Deze voorstellen bieden we aan de politiek aan, zodat partijen niet alleen met de flanken en talkshows bezig zijn, maar met wat de brede groep Nederlanders wil. We willen voorstellen aanbieden aan individuele partijen en aan een zittend kabinet, zodat het project geen politieke kleur krijgt, maar breed gedragen wordt.’

Waarom lukt het het politieke midden niet om effectief te reageren?

‘Omdat het midden niet is ingericht op het politieke spel zoals dat nu wordt gespeeld. Veel partijen proberen stemmen te winnen met genuanceerde voorstellen, maar in een tijd van media, algoritmes en sociale platforms is de concentratiespanne van mensen klein en wordt polarisatie beloond. Nu is nuance een zwakte geworden. Populisten spelen in op gevoel, creëren herkenbare verhalen en hoeven geen verantwoordelijkheid voor beleid te dragen. Ze beloven alles, zonder compromissen. Het midden probeert vaak rationeel te overtuigen met feiten en cijfers, maar vergeet dat politiek ook emotie is. Vertrouwen win je niet alleen met statistieken. Het midden moet leren verhalen te vertellen die raken, zonder onwaarheden te verkopen.’

Wat gaat u daaraan bijdragen?

‘We willen laten zien dat er een milde meerderheid is. Als je het rustigere, redelijke geluid niet bundelt, dan verdwijnen die stemmen in de herrie van de flanken. Het helpt die milde meerderheid om te laten zien: we zijn er, we zijn met velen, en we willen dat het land vooruitgaat zonder dat we elkaar in de haren vliegen.’

En dan?

‘Ik maak me oprecht zorgen. Geen enkele beweging is internationaal zo goed georganiseerd als de nationaal populisten. Kijk naar Trump in de VS, het Hongarije van Orbán, de AfD in Duitsland en Marine Le Pen in Frankrijk. De PVV zit ook bij dat clubje. De PVV heeft alleen geen duidelijke partijkaders, en tentakels in het bedrijfsleven, zoals je dat op andere plekken ziet. Voor veel Nederlanders is het daarom onvoorstelbaar dat het zover kan komen in ons land. Maar als je vier jaar geleden had voorspeld wat Trump in de VS zou doen, was je voor gek verklaard. Er kan hier morgen een jongere, frissere beweging opstaan die het slimmer aanpakt, en die het playbook van Orbán uitrolt. Het is naïef om te denken dat zo’n beweging in Nederland niet aan de macht kan komen.’

Moet het politieke midden dan dezelfde retoriek gebruiken als populisten?

‘Nee, dat zeg ik niet. Maar het midden zit in een spagaat. De ene groep probeert bozer te klinken of korter door de bocht te zijn. Dan val je alleen niet op, verlies je geloofwaardigheid en gebruik je zelf populistische retoriek. De andere groep trekt zich terug in inhoud en cijfers, maar verliest het contact met emotie. Het midden moet leren gevoel en feiten te combineren: verhalen vertellen die mensen raken, zonder de waarheid geweld aan te doen.’

U heeft eerder gezegd dat de scheidslijn democratisch versus ondemocratisch belangrijker is dan links versus rechts. Is dat geen simplificatie?

‘Internationale trends laten zien dat antidemocratische partijen steeds sterker worden. Zij beweren de stem van het volk te zijn, maar negeren minderheden en rechtsstaat. Democratie is geen dictatuur van de meerderheid. Het succes van de Trumps en Orbáns van deze wereld valt te verklaren uit het feit dat ze de indruk weten te wekken dat extreme stemmen het volk vertegenwoordigen. Terwijl in werkelijkheid heel lang een grote, stille groep hoopte dat het vanzelf weer normaal zou worden.’

Dat lijkt niet te gebeuren.

‘Nee. Daarom is het zo belangrijk de milde meerderheid zichtbaar te maken. Ik geloof heus niet dat dat één homogene groep is. Mensen die zich bij Voor ons Nederland aansluiten komen uit alle politieke kanten. Dat zijn mensen die snappen dat je in een samenleving compromissen moet sluiten en dat je soms iets moet inleveren om samen verder te komen. Niet door te roeptoeteren op social media, maar door echt met elkaar in gesprek te gaan. Niet om elkaar te overtuigen, maar om te begrijpen wat er nodig is om samen vooruit te komen. Dat gebeurt dus niet vanzelf. We moeten onze democratische spieren weer trainen.’

In verkiezingstijd lijkt me dat een uitdaging.

‘Toen we de lanceerdatum kozen, was het kabinet nog niet gevallen. Ik had gehoopt dat we samenwerking tussen politieke partijen mogelijk zouden maken buiten campagnetijd. Dan zijn partijen niet bezig zichzelf te profileren of zich tegen elkaar af te zetten. Nu is dat moeilijker.’

De lancering van Voor ons Nederland werd met enig cynisme ontvangen. Hoe reageert u daarop?

‘Kijk, ik weet dat sommigen cynisch zijn omdat ze oprichting van de beweging zagen als een VVD-initiatief, vanwege onze achtergronden. Terwijl mensen van allerlei partijen bij ons betrokken zijn. Anderen wezen op de rol van de VVD in het kabinet met de PVV. Ik vind dat cynisme makkelijk. Persoonlijk heb ik nooit reden gezien om af te wijken van de lijn van Mark Rutte: niet met de PVV in zee gaan. Het is… jammer dat die lijn is doorbroken. Maar ik denk dat ook andere factoren hebben bijgedragen aan het ontstaan van de politieke verhoudingen die we vandaag zien. Kijk naar het stikstofdossier. Dat we daar nu mee te maken hebben, komt omdat we het veertig jaar lang hebben laten versloffen. De politiek schuift zulke grote beslissingen al langer voor zicht uit. Ook omdat er constant druk is vanuit de flanken om moeilijke beslissingen niet te nemen. Terwijl de meeste mensen willen dat er een besluit valt en we verder kunnen.’

U zat daar toch ook bij? U was staatssecretaris voor Asiel en Migratie in het kabinet-Rutte II.

‘Ja, dat klopt. Maar ik zie niet direct een verband tussen de vluchtelingencrisis in 2015, toen ik staatssecretaris was, en de verkiezingswinst van de PVV in 2023. De feitelijke instroom van immigranten heeft namelijk niet zo veel te maken met het draagvlak voor partijen die streng zijn op migratie. In mijn periode won Orbán stemmen door zich heel streng op te stellen en Europa te bekritiseren, terwijl de instroom van vluchtelingen in Hongarije toen al heel laag was.’

‘Overigens was in mijn tijd in Den Haag samenwerking met de PVV uitgesloten.’

Wie is Klaas DijkhoffKlaas Dijkhoff (1981) was jarenlang een boegbeeld van de VVD. Na een promotie in de rechten aan de Universiteit van Tilburg trad hij in 2010 toe tot de Tweede Kamer. Vijf jaar later werd hij staatssecretaris van Veiligheid en Justitie, waar hij zich onder meer bezighield met asiel en immigratie. In 2017 groeide hij uit tot fractievoorzitter van de VVD, een rol die hij tot zijn vertrek in 2021 vervulde. Daarna richtte hij strategiebedrijf SUE & The Alchemists op. In 2025 trad Dijkhoff opnieuw naar voren, dit keer als mede-oprichter van Voor Ons Nederland, een beweging die polarisatie wil tegengaan en de stille meerderheid een stem geeft.