Waarom veiligheid niet ten koste mag gaan van rechtszekerheid

Er is een bijzondere paradox gaande in Den Haag. Terwijl de noodzaak van versterking van onze maatschappelijke en economische weerbaarheid toeneemt, lijken we steeds nonchalanter om te gaan met de spelregels die onze rechtsstaat beschermen. Twee nieuwe wetsvoorstellen – de Cyberbeveiligingswet en de Wet weerbaarheid kritieke entiteiten – moeten onze digitale en fysieke weerbaarheid vergroten. Een goed en belangrijk doel dat ik volledig onderschrijf. Maar de manier waarop het kabinet deze wetten wil uitvoeren, baart zorgen.

Ingrijpen

In de zogenoemde algemene maatregelen van bestuur (AMvB’s) onder deze wetsvoorstellen krijgen ministers de bevoegdheid om bij risico’s voor de nationale veiligheid bedrijven te verplichten bepaalde leveranciers of producten te weren. Dit is een nieuw instrument dat diep ingrijpt in de bedrijfsvoering van ondernemingen – zónder een duidelijke wettelijke grondslag, zónder heldere wettelijke begrenzingen en zónder dat het parlement hier inhoudelijk naar kan kijken. En precies dáár zit de zorg.

AMvB’s worden namelijk, tenzij de Kamer ingrijpt, niet inhoudelijk behandeld, ook niet bij eventuele wijzigingen. Dat is in dit geval onwenselijk: het raakt aan democratische controle, rechtszekerheid én investeringszekerheid. Wanneer vergaande bevoegdheden als deze op ieder moment, zonder parlementaire toetsing, kunnen worden geïntroduceerd en aangepast, tast dat de voorspelbaarheid van het regelgevingsklimaat aan. Ondernemingen weten niet waar zij aan toe zijn en kunnen zich niet goed voorbereiden op hun verplichtingen.

Daarom roepen VNO-NCW, MKB-Nederland, NLdigital en FME met een brede coalitie van bedrijven en brancheorganisaties – van de levensmiddelenhandel tot de energie- en telecomsector – de Tweede Kamer op om in te grijpen. Niet om de wetgeving te vertragen, maar om deze te versterken, mét behoud van transparantie en democratische legitimiteit.

Democratie

Een eenvoudige stap kan het verschil maken: verplicht een voorhangprocedure voor deze AMvB’s. Dat klinkt technisch, maar het betekent simpelweg dat de Kamer eerst inhoudelijk meekijkt en oordeelt voordat de regels ingaan en óók bij eventuele wijzigingen betrokken blijft. Dat is geen bureaucratie, dat is democratie.

Want weerbaarheid gaat niet alleen over firewalls en encryptie. Weerbaarheid gaat óók over het bewaken van de checks and balances die onze samenleving sterk maken. En dat vraagt om discipline. Van bedrijven, maar zeker ook van de overheid zelf.

Sabine Gielens
Beleidsadviseur veiligheid en weerbaarheid