Pensioenpakket: Brussel wil 2e en 3e pensioenpijler in andere lidstaten versterken

Op 20 november 2025 presenteerde de Europese Commissie haar pensioenpakket, een omvangrijk onderdeel van de bredere Savings and Investments Union-agenda. De inzet is helder: burgers moeten beter zicht krijgen op hun toekomstig pensioen, aanvullende pensioenopbouw moet worden gestimuleerd en Europese kapitaalmarkten moeten worden verdiept. De Commissie benadrukt daarbij dat publieke pensioenen de kern van nationale stelsels blijven, maar dat aanvullende regelingen – zowel via werkgevers als individueel – noodzakelijker worden door demografische druk, krimp van de beroepsbevolking en veranderende loopbanen.

Inhoudelijk bevat het pakket drie grote lijnen. De Commissie adviseert lidstaten om auto-enrolment te overwegen, burgers een volledig digitaal pensioenoverzicht te bieden via tracking systems en dashboards te ontwikkelen die beleidsmakers inzicht geven in de houdbaarheid en dekking van nationale stelsels. Daarnaast stelt zij voor de IORP II-richtlijn te moderniseren, door grensoverschrijdende procedures te vereenvoudigen, toezicht en governance te versterken, kosten- en prestatiebenchmarks verplicht te maken en meer ruimte te creëren voor beleggingen in aandelen en private markten via een aangescherpt prudent-person-kader. Voor persoonlijke pensioenproducten wordt de PEPP-verordening ingrijpend herzien: het kostenplafond verdwijnt, het product wordt eenvoudiger te distribueren, fiscale gelijke behandeling met nationale producten wordt verplicht en er ontstaat meer ruimte voor zowel basis- als maatwerkvarianten. In de communicatie over het pakket benadrukt de Commissie dat het prudent-person-principe in de praktijk te restrictief is toegepast en dat een helderdere Europese invulling nodig is om diversificatie richting meer risicovolle activa en hogere langetermijnrendementen mogelijk te maken.

Dit pakket vereist in Nederland duidelijk aandacht. De voorstellen kunnen namelijk gevolgen hebben voor de structuur van ons pensioenstelsel, het toezicht kan tussen landen gaan verschillen en de EU werkt toe naar meer standaardisering van pensioendata.

De inzet van VNO-NCW en MKB-Nederland is daarom gericht op behoud van nationale beleidsruimte, borging van proportionaliteit en het voorkomen van ongewenste harmonisatiestappen. Nederland moet duidelijk maken dat auto-enrolment niet mag interfereren met bestaande tweede pijlerregelingen, dat verdere digitalisering van pensioendata geen afbreuk mag doen aan de kwaliteit van het Nederlandse systeem, en dat het prudent-person-kader zodanig wordt ingevuld dat toezichtsnormen niet uiteenlopen tussen lidstaten. Voor de PEPP is belangrijk dat fiscale gelijkstelling geen ongelijk speelveld creëert en dat consumentenbescherming stevig blijft verankerd. Wij steunen het bredere idee om meer Europees kapitaal aan te trekken voor langetermijninvesteringen, en de kapitaalmarkten verder te verdiepen. Dat mag alleen niet ten koste gaan van deelnemers, bijvoorbeeld doordat politiek gaat bepalen waar pensioenvermogen naartoe moet of doordat risico’s onnodig toenemen.