EP wijst compromis due diligence wetgeving (Omnibus 1) af; wat nu?

Vorige week heeft het Europese Parlement in Straatsburg onverwacht niet ingestemd met het compromis op de Omnibus 1. Twee weken eerder was er nog op het laatste moment een akkoord bereikt in de JURI-commissie van het EP wat op 13 oktober werd aangenomen. Toen werd ook besloten om de positie direct aan te nemen-zonder plenaire stemming- maar daar werd bezwaar tegen gemaakt door meer dan 72 Europarlementariërs waardoor er toch een stemming plaatsvond. Die stemming werd ook nog eens anoniem gehouden en kwam dus net te kort voor een meerderheid.

Uitgeklede wetgeving

Het Omnibus 1 pakket werd begin dit jaar door de Europese Commissie voorgesteld en bevat aanpassingen aan de EU Taxonomie, CSRD (de duurzaamheidsrapportage verplichting voor bedrijven) en de CSDDD. Met name over die laatste- de due diligence wetgeving, die pas begin 2024 werd aangenomen- was veel discussie.

In het Omnibus 1 voorstel van de Commissie werd deze namelijk al afgezwakt en zowel de Raadspositie (die in juni 2025 is aangenomen) en het JURI-compromis bevatte nog verdere aanpassingen. Zo wordt de scope aanzienlijk verhoogd, waardoor alleen nog de allergrootste bedrijven direct onder de wetgeving vallen. De Raad en JURI willen dit verhogen naar bedrijven met meer dan 5000 medewerkers en een omzet van €1,5 miljard. En hoewel ‘ketenverantwoordelijkheid’ ervoor zorgt dat ook andere bedrijven in de keten hopelijk meegaan in de transitie, wordt er ook expliciet gesteld dat het MKB in de keten moet worden ontlast en het grote bedrijf dus geen informatie uitvragen in de keten mag doorzetten- tenzij dit echt noodzakelijk is- en ook bij het aanpakken van misstanden direct naar het betreffende bedrijf moet gaan waar die misstand plaatsvindt, en dus zonder de hele keten mee te nemen.

Ook moeten bedrijven volgens de Raad en JURI wel nog een klimaatplan opstellen maar hoeven deze niet meer uit te voeren, en wordt er niet meer verwezen naar de 1,5 graad uit het klimaatakkoord van Parijs. Tot slot wordt er geen Europese vorm van civiele aansprakelijkheid ingevoerd. Voor Nederland maakt dit geen verschil- onze nationale wetgeving gaat al veel verder- maar daarmee is er dus minder harmonisatie en een ongelijker speelveld van NL ten opzichte van andere EU landen.

Wel veel verbeterd

Toch zitten er substantiële verbeteringen in het nieuwe voorstel die de grote bezwaren van het Nederlandse bedrijfsleven weghalen. Met name dat dit voorstel nu voor meer harmonisatie zorgt, hoewel er nog steeds ruimte is voor aanvullende nationale wetgeving. In de eerdere CSDDD stond dat bepaalde artikelen geharmoniseerd werden, maar werd in het artikel daarna vrij baan gegeven voor lidstaten om nationaal toch af te wijken. Dat artikel is nu geschrapt en ook zijn er meer artikelen die geharmoniseerd worden. Het kan nog beter door ook de definities te harmoniseren (artikel 3). Ook op het gebied van de concrete verplichtingen voor het bedrijfsleven (gebaseerd op de open normen van Annex 1) en wanneer je als bedrijf moet besluiten om je terug te trekken uit een markt zijn er heldere verbeteringen.

Daarnaast is het goed dat de Raad en de JURI-positie zich weer volledig richten op een risico-gebaseerde aanpak: je kijkt als bedrijf waar in jouw keten de grote misstanden zich voor kunnen doen- inclusief informatie die je krijgt vanuit je eigen klachtenmechanisme- en doet daar dan gerichter onderzoek naar. Dit is veel effectiever dan een brede aanpak die zich alleen focust op de directe leveranciers, omdat daar vaak niet de problemen zitten.

Vervolg proces

Het Europese Parlement zal zich midden November opnieuw over het voorstel buigen. Dan krijgen de Europarlementariërs wel de kans om amendementen in te dienen- waar waarschijnlijk wel gebruik van zal worden gemaakt. Het zou goed zijn als uiteindelijk voor het JURI-compromis wordt gestemd, zodat de triloog tijdig onder Deens voorzitterschap kan beginnen.

Deze onderhandelingen tussen Raad, Parlement en Commissie om van de 3 stukken weer 1 verhaal te maken hadden vorige week al in kunnen gaan, maar moesten nu ook uitgesteld doordat er geen Parlementspositie lag. Het Deense voorzitterschap had een initiële tijdlijn gemaakt met 19 December als laatste triloog, waarna het stuk officieel aangenomen kon worden. Hoewel die toch al ambitieuze tijdlijn nu nog moeilijker haalbaar is, is er wel de motivatie om snel tot een akkoord te komen. En wie weet lukt dat toch voor het einde van het jaar.