Europe’s Independence Moment: Commissiewerkprogramma 2026

Op 21 oktober 2025 heeft de Europese Commissie haar werkprogramma voor 2026 (CWP) gepresenteerd. Met 61 nieuwe initiatieven, 20 evaluaties van bestaande wetgeving, en de intrekking van 25 eerdere wetsvoorstellen laat het niet alleen zien welke wetgeving er volgend jaar verwacht mag worden, maar ook wat de verdere beleidsprioriteiten van de Europese Commissie zijn voor het komende jaar. Oude en nieuwe wetgeving worden geëvalueerd om te beoordelen of ze nog in lijn zijn met de EU-prioriteiten. Uit de titel van het werkprogramma ‘Europe’s Independence Moment’ valt al op te maken dat het doel voor volgend jaar is dat Europa meer verantwoordelijkheid neemt voor haar eigen toekomst. Het doel is dat de EU haar burgers kan beschermen tegen de gevolgen van klimaatverandering, haar eigen defensie en energiezekerheid kan waarborgen, en controle kan houden over technologieën die belangrijk zijn voor de economie van de toekomst. Ook laat het werkprogramma een strategische herpositionering zien; de EU wil haar plek in de veranderende wereldorde opnieuw uitvinden.

Een van de belangrijkste elementen van een sterke EU is de interne markt. De focus van de Commissie zal liggen op het afronden van de interne markt. Belangrijk hierbij is het wegnemen van belemmeringen op het gebied van kapitaal, energie, diensten en telecommunicatie. Ook wil de EU de weg vrijmaken voor een ‘vijfde vrijheid’ – namelijk de vrijheid voor kennis en innovatie. Naast belemmeringen wegnemen wil de Commissie ook de interne markt verder opbouwen. Belangrijk hiervoor is het voorstel voor een 28^e regime. Dit moet de regels voor bedrijven die in de hele interne markt actief zijn vereenvoudigen en harmoniseren.

Om de weerbaarheid van de Europese economie en bedrijvigheid te verstevigen gaat de Commissie ook de regeldruk aanpakken. Belangrijk hiervoor zijn de verschillende omnibussen, die per onderwerp kijken naar manieren om bedrijven te ontlasten van regeldruk. De doelen hiervoor zijn een lastenverlichting van €8,7 miljard, en een vermindering van de regeldruk van 25% voor het bedrijfsleven en 35% voor het mkb.

Een thema dat sterk naar voren is gekomen het afgelopen jaar is de balans tussen regeldruk en het beschermen van het klimaat. Uit dit werkprogramma kunnen we opmaken dat de EU nu meer nadruk legt op concurrentiekracht. Hoewel de implementatie van de Green Deal en andere lopende initiatieven doorgaat zijn er weinig nieuwe initiatieven op het gebied van milieu. Wel blijft de Commissie inzetten op circulariteit, onder andere middels de Circular Economy Act.

Ook anticipeert de Commissie op de toekomst. Zo wordt duidelijk uitvoering gegeven aan het Draghi-rapport, met initiatieven zoals de European Innovation Act, European Biotech Act, en de Advanced Materials Act. Digitale soevereiniteit speelt ook een grote rol in de weerbaarheid en toekomstbestendigheid van de Europese economie. Om technologische innovaties bij te blijven zal de Commissie komen met de Cloud and AI Development Act en de Quantum Act. Om investeringen en de interne markt te bevorderen zet de Commissie in op het voltooien van de Savings and Investment Union en de herziening van de regelgeving voor Europese durfkapitaalfondsen. Ook is er een Taxation Omnibus en een Public Procurement Act gepresenteerd.

Defensie blijft ook een rode draad in het beleid van de Commissie. Het doel is de defensiecapaciteit van de EU versterken. Ook blijft Europa achter Oekraïne staan, met financiële, militaire en wederopbouwsteun. In de onzekere geopolitieke wereld probeert de EU haar handelsverdragen te diversifiëren en haar partners dicht bij te houden. Zo worden nieuwe handelsverdragen verwacht, en blijft Commissie Europese landen steunen die zich op termijn willen aansluiten bij de EU.

Een nieuw beleidsterrein waar de Commissie op in wil zetten is wonen. Dit is een grote zorg in veel Europese landen en de EU wil dit aanpakken door de woningmarkt toegankelijker te maken. Een van de maatregelen hiervoor is een aanbeveling over kortetermijnverhuur. Daarnaast zal er een Construction Services Act komen als onderdeel van het European Affordable Housing Plan. Op het gebied van bestaanszekerheid heeft de Commissie meerdere voorstellen, waaronder een Quality Jobs Act, een Education Package, en een Fair Labour Mobility Package.

Brussel draait op volle toeren, en het komende jaar belooft opnieuw een intensieve periode te worden waarin Brussel inzet op strategische weerbaarheid, minder regeldruk en meer Europese zelfstandigheid.