CBAM-vereenvoudiging verloopt voortvarend, snel aanvullende verbeteringen nodig

De behandeling van het wetsvoorstel tot vereenvoudiging van het Carbon Border Adjustment Mechanism (CBAM) verloopt momenteel in hoog tempo binnen de Europese instellingen. Het voorstel werd in februari gepresenteerd als onderdeel van de Clean Industrial Deal en is gericht op het verlagen van de administratieve lasten, met name voor kleinere importeurs. VNO-NCW en MKB-Nederland verwelkomen deze vereenvoudiging en roepen op tot snelle actie om andere noodzakelijke verbeteringen aan te brengen.

Belangrijkste wijziging: verhoging van de drempelwaarde

CBAM is een beleidsinstrument van de Europese Unie. Importeurs van koolstofintensieve producten zoals staal en cement moeten door deze wet betalen voor de CO₂-uitstoot die gepaard gaat met de productie van die goederen in het buitenland, zodat er een gelijk speelveld tussen Europese en buitenlandse bedrijven wordt gecreëerd. De kern van de voorgestelde vereenvoudiging is een wijziging van de drempelwaarde voor de toepassing van CBAM. Waar voorheen importen boven een waarde van €150 per zending onder de wet vielen, stelt de Commissie nu voor om een jaarlijkse massadrempel van 50 ton import aan CBAM-goederen in te voeren. Volgens de Europese Commissie zal deze aanpassing ertoe leiden dat ongeveer 90% van de importeurs wordt vrijgesteld van CBAM-verplichtingen, terwijl 99% van de bijbehorende CO₂-uitstoot binnen de reikwijdte van CBAM blijft vallen. Dit betekent een aanzienlijke vereenvoudiging voor kleine importeurs, zonder afbreuk te doen aan het klimaatdoel van de wet. Andere aanpassingen zijn bijvoorbeeld het uitstellen van rapportagedeadlines en mogelijkheden om CBAM-rapportage uit te besteden aan externe dienstverleners.

Voortvarende behandeling in het Parlement en de Raad

De politieke behandeling van het voorstel verloopt in hoog tempo. De milieucommissie in het Europees Parlement (ENVI-commissie) zal vooralsnog op 13 mei stemmen over haar zienswijze ten aanzien van het voorstel. Een plenaire stemming in het Europees Parlement wordt verwacht op 21 of 22 mei. Ook binnen de Raad van ministers ligt het tempo hoog; de lidstaten stemmen mogelijk al tijdens de Raad voor Concurrentievermogen op 22 mei, waarna de wetgevers de onderhandelingen kunnen starten over de definitieve wetstekst tijdens het zogenoemde triloog. Een definitieve wetstekst wordt dan op zijn vroegst eind van de zomer verwacht.

Vereenvoudiging goede eerste stap, verdere verbeteringen nodig

VNO-NCW en MKB-Nederland hebben in aanloop naar de Clean Industrial Deal gepleit voor verhoging van de drempelwaarde en verwelkomen daarom de voorgestelde versimpeling, wat met name voordelen biedt voor kleine importeurs. Tegelijkertijd benadrukken de ondernemingsverenigingen dat deze vereenvoudiging niet mag afleiden van andere noodzakelijke verbeteringen die nodig zijn om CBAM effectief en werkbaar te maken. Belangrijke andere aandachtspunten zijn bijvoorbeeld het zogenoemde exportgat—de situatie waarin Europese producenten die exporteren naar derde landen niet worden beschermd door CBAM voor de kosten die ze maken via het EU ETS-systeem, wat leidt tot een concurrentienadeel. Een ander zorgpunt is bijvoorbeeld resource shuffling, waarbij producenten in derde landen hun “schoonste” productie naar de EU exporteren (tegen lagere CBAM-kosten) en de vervuilendere productie elders afzetten, zonder dat er daadwerkelijk sprake is van emissiereductie.

Tijdlijn voor verdere aanpassingen

De Europese Commissie heeft inmiddels aangekondigd om vóór het eind van 2025 met voorstellen te komen om zowel het exportgat (Q2) als resource shuffling (Q4) aan te pakken. Daarnaast is de Europese Commissie voornemens om CBAM dit jaar uit te breiden naar een aantal downstream producten (Q4). In 2026 wordt CBAM mogelijk ook uitgebreid naar andere ETS-sectoren, aldus de Europese Commissie. De tijdlijnen zijn onder voorbehoud en kunnen nog wijzigen.