12 FEB, 2015 • Actueel
'Wij willen ondernemen met wind'
In Amsterdam-Noord hebben bedrijven het plan opgevat om voor eigen gebruik zeven windmolens neer te zetten op de voormalige NDSM-werf. Probleem is alleen dat de provincie geen nieuwe windmolens op land erbij wil. Daar sta je dan als ondernemer met je streven naar duurzaamheid. Kunnen de verkiezingen de boel van het slot gooien?
We nemen het heft in eigen handen en vullen zelf het Energieakkoord in. Martijn Pater klinkt vastbesloten en enthousiast. Hij is partner bij het Amsterdamse adviesbureau Fronteer Strategy en daarnaast voorzitter van NDSM Energie, een coöperatieve vereniging van ondernemers die het terrein van de voormalige NDSM-werf, waar zij hun bedrijf hebben, duurzaam willen maken. Elk deelnemend bedrijf doet dat op zijn eigen manier. Collectief is het de bedoeling om zes windmolens neer te zetten, die voldoende energie op moeten gaan leveren voor de circa vierhonderd bedrijven op de werf.
Geen bezwaar
Pater ziet het wel zitten. Er liggen drie woonwijken in de buurt. De eerste huizen zullen op 500 meter van een windmolen staan. Toch is er geen enkel bezwaar gemaakt. We hadden onze plannen zolang mogelijk stil kunnen houden, maar hebben voor de openheid gekozen, en dat werkt. Daarnaast bieden we bewoners een soort van compensatie voor de aanwezigheid van de molens. Onderdeel van het plan is het opknappen van een parkje. En bewoners die in de molens willen investeren, beloven we een hoger rendement.
Toch zit het er niet in dat de windmolens snel zullen verrijzen. Dat heeft alles met de houding van de provincie Noord-Holland te maken. Het bestuur wil liever geen nieuwe windmolens op land erbij. Vooral de VVD verzet zich tegen windmolens op land. In het verkiezingsprogramma worden naast aantasting van het landschap en de overlast voor de omgeving mogelijke gezondheidsrisicos genoemd. De partij zegt meer te zien in grootschalige zonne-energie en het verduurzamen van bedrijventerreinen. Als provincie hebben we een balans gezocht tussen het verduurzamen van de energievoorziening, de overlast en het landschap, zegt Jacco Rodenburg, beleidsadviseur wind op land bij de provincie. Noord-Holland is bovendien met Flevoland al koploper op het gebied van windenergie op land.
Bestaande turbines
Dat betekent niet dat er helemaal geen nieuwe windmolens verschijnen in Noord-Holland. De provincie is namelijk gebonden aan de afspraken die zijn gemaakt in het nationale Energieakkoord. Daarin staat dat Noord-Holland 685 MegaWatt moet bijdragen aan de doelstelling van 6.000 MegaWatt op land nationaal. Dat kan niet zonder de aanleg van het Windplan Wieringermeer. Verder mogen bestaande turbines worden vervangen, maar dan alleen als de nieuwe hetzelfde vermogen hebben. Wie elders een nieuwe turbine wil bouwen, zoals NDSM Energie, moet zorgen dat er twee oude elders verdwijnen. Er is een makelaar aangesteld om vraag en aanbod bij elkaar te brengen.
Scheve markt
Op papier lijkt dit misschien een werkbaar systeem, maar Martijn Pater heeft zo zijn twijfels. Je moet een deal sluiten met bezitters van oude molens, en die kunnen dus alles vragen. Zeker omdat er gewoonweg te weinig van dat soort turbines zijn. Het is een scheve markt. In mijn ogen is het een poging van de provincie om verkeerd beleid uit het verleden recht te zetten. Hij doelt op de oude praktijk om her en der de bouw van solitaire windmolens toe te staan, bijvoorbeeld bij boeren op het land. Tegenwoordig is het beleid meer gericht op de aanleg van aparte windmolenparken. In Noord-Holland geldt een minimum van zes turbines.
Voorlopig is dat alles nog toekomstmuziek. NDSM Energie moet eerst maar eens zien dat zij wordt uitverkoren in de provinciale selectie van windmolenplannen die werkelijkheid mogen worden. NDSM hoort al bij de laatste achttien kandidaten. Op 1 oktober 2015 worden de acht definitieve locaties aangewezen. In de tussentijd is het dus afwachten voor NDSM Energie. Pater heeft er wel vertrouwen in dat de laatste acht ook worden gehaald. Draagvlak in de omgeving is een van de belangrijkste criteria, en daar scoren wij goed op.
Oude turbines
Maar goed, als het groene licht er is, volgt het onderhandelingsspel met de eigenaren van oude molens. Die zouden wat de provincie betreft ook kunnen participeren in de windmolens van NDSM Energie. Jacco Rodenburg maakt zich niet te veel zorgen over de scheve markt zoals Pater die schetst. Wij verwachten dat in 2016 de provinciale doelstelling voor wind op land wordt gehaald. Eigenaren van oude turbines moeten dus zorgen dat zij voor die tijd een deal hebben gesloten, anders blijven ze ermee zitten.
Nieuwe college
Rodenburg gaat ervan uit dat beleid voor wind op land blijft gehandhaafd na de verkiezingen voor de Provinciale Staten. Daarin hebben nu de regeringspartijen VVD en PvdA de meeste zetels. Worden zij afgerekend door de kiezer op het landelijk beleid van die partijen, dan zou dat kunnen leiden tot een heel andere samenstelling van Staten en provinciebestuur. Wat de uitslag ook wordt, Pater denkt dat het nieuwe college in elk geval met een andere aanpak komt dan de twee oude molens weg voor één nieuwe-regel. De meeste partijen zijn het er wel over eens dat die niet gaat werken.
De gemeente Amsterdam is in elk geval voorstander van de NDSM-plannen, want die wil wél verder met wind op land. Het aantal windmolens in de stad zou zelfs moeten worden verdubbeld. Pater: Zo zie je maar: de stad is voor, het land is voor, alleen de provincie is nog tegen.
Het provinciebestuur van Noord-Holland ziet liever windmolenparken in zee verschijnen dan op land. Maar dan wel buiten de 12-mijlszone, want daarachter zijn de windmolens niet zichtbaar vanaf de kust. Met dank aan de kromming van de aarde. Die onzichtbaarheid is wel een punt in Noord-Holland, met name voor de vele kustplaatsen die vrezen dat zichtbare windmolenparken de toeristen wegjagen. Voor de kust bevinden zich al twee windmolenparken bij Egmond aan Zee en IJmuiden. Die liggen allebei bínnen de 12-mijlszone. Ze stammen uit de tijd dat de zichtbaarheid nog niet zon issue was, zegt Jacco Rodenburg van de Provincie Noord-Holland. En het zijn relatief kleine parken, dus het zicht erop valt mee.
NDSM Energie claimt de eerste energiecoöperatie van Nederlandse bedrijven te zijn. De coöperatie bestaat nu uit zon zestig leden, waaronder grote bedrijven op de werf als Hema, BAM, Red Bull en een organisatie als Greenpeace, naast kleinere bedrijven waaronder horeca, kunstenaars en reclamebureaus. In totaal bevinden zich zon vierhonderd bedrijven op de voormalige werf van de Nederlandse Dok en Scheepsbouw Maatschappij.
Het is de bedoeling van NDSM Energie om in 2030 een energie-neutrale werf te realiseren. Met vier molens kan in de stroombehoefte worden voorzien. Het overschot wordt verkocht. De energieplannen bestaan verder uit gezamenlijke inkoop van stroom (in afwachting van de turbines), zonnepanelen en oplaadplaatsen voor elektrische voertuigen. NDSM Energie werkt daarbij samen met burgercoöperatie Onze Energie in Amsterdam-Noord.
Handig: de wekelijkse Forum-alert
Meld je aan voor de nieuwsbrief en ontvang de gratis updates.