Waarom ondernemers meer dan ooit snakken naar voorspelbaarheid

Ondernemers houden van risico’s nemen? Mwah, niet echt. Ze houden juist erg van voorspelbaarheid. En daar ontbreekt het nu aan in ons land. De politiek, ooit bedoeld om richting te geven, lijkt steeds vaker een bron van ruis. Daar hebben ondernemers last van.

Ondernemers houden van risico. Althans, dat is het beeld: de durfkapitalist, de start-up founder, de mkb’er die alles op alles zet om zijn of haar bedrijf overeind te houden. Maar wie beter kijkt, ziet iets anders. Ondernemers zijn niet zozeer dol op risico, ze zijn juist dol op voorspelbaarheid. Ze kunnen risico’s nemen juist omdat ze weten waar de grenzen liggen. Zonder spelregels wordt ondernemerschap geen berekende sprong, maar een gok.

Politieke ruis belemmert groei

Die grens tussen risico en willekeur is in Nederland diffuus geworden. De politiek, ooit bedoeld om richting te geven, lijkt steeds vaker een bron van ruis. Coalities vallen, akkoorden verdampen, plannen worden uitgesteld of bijgesteld. En ondertussen wachten ondernemers. Niet op subsidies, niet op cadeautjes, maar op duidelijkheid.

Uit het jaarlijkse PwC-onderzoek naar het ondernemingsklimaat blijkt dat ondernemers opnieuw negatief zijn over Nederland. Niet omdat ze te weinig steun krijgen, maar omdat ze niet weten waar ze aan toe zijn. Barbara Baarsma (PwC) zei het onlangs treffend: ‘Er is sprake van grote politieke onzekerheid, en daarmee voor bedrijven onzekerheid over beleid.’

Die onzekerheid is voelbaar in tal van sectoren. Neem de bouw: bedrijven willen investeren in mensen, machines en verduurzaming, maar weten niet of stikstofregels of vergunningstrajecten morgen weer op de schop gaan. Of kijk naar de energiesector, waar netcongestie en wisselende subsidies de investeringsbereidheid temperen. Wie in laadinfra of wind op land wil investeren, vraagt zich af of het beleid over een jaar nog hetzelfde is.

De prijs van onzekerheid

Dat verlangen naar duidelijkheid is dieper dan een economisch motief. Het raakt aan iets menselijks. Onzekerheid tast ons vermogen aan om te handelen. In de psychologie wordt dat ambiguity aversion genoemd – de neiging om risico’s te mijden als we de kansverdeling niet kennen. Een ondernemer kan leven met risico – een nieuwe markt, een innovatie, een investering – zolang de spelregels helder zijn. Maar wat doe je als zelfs de kaders verschuiven? Als je niet weet of er straks nog stroom is voor je fabriek, of de belastingregels worden omgegooid, of een vergunning blijft gelden?

Ondertussen klinkt in het publieke debat vaak iets anders. Ondernemers denken alleen maar aan zichzelf, aan winst. Maar de werkelijkheid is subtieler. De meeste ondernemers willen simpelweg een omgeving waarin ze kunnen plannen, investeren, bouwen, zonder voortdurend te hoeven afwachten of Den Haag vandaag een andere koers vaart.

Bestuurlijke duidelijkheid heeft een maatschappelijke waarde die moeilijk in geld is uit te drukken. Ze schept vertrouwen – niet alleen bij bedrijven, maar bij burgers en werknemers. Ze maakt dat mensen durven investeren, niet alleen in hun bedrijf, maar in hun buurt, hun toekomst. En ja, volledige duidelijkheid bestaat niet. De wereld is onzeker, geopolitiek grillig, technologie razendsnel. Maar juist daarom is betrouwbare politiek zo cruciaal: als ankerpunt in de storm.

Misschien moeten we dus opnieuw leren waarderen wat voorspelbaarheid betekent. Niet saai of bureaucratisch, maar als stevige bodem onder innovatie en groei. Ondernemers vragen geen garanties, alleen een helder kader waarin ze durven te handelen. Voorspelbaarheid is geen luxe; het is de voorwaarde voor durf en vooruitgang.