Vanuit het niets kreeg Johan Pater, directeur van Amarant bakkerijen, een jaar of twee geleden brieven van Liander en Stedin. De boodschap: vergeet je duurzaamheidsplannen maar, want het elektriciteitsgebruik van de bakkerijen kan niet omhoog. ‘Misschien denken ze wel dat wij het probleem voor ze oplossen als zij maar lang genoeg niets doen.’
Amarant heeft door heel Nederland drie grote broodfabrieken en een aantal kleinere. Het familiebedrijf met in totaal vijfhonderd werknemers levert veel aan supermarkten. Alleen al één van de drie grote fabrieksbakkerijen bakt elk uur vijfendertighonderd broden, twintigduizend bolletjes en nog tweeduizend andere broodjes. En dat vrijwel 24 uur per dag. Zijn grote bakkerijen zou Pater het liefst zo snel mogelijk verduurzamen door ze 100 procent op elektriciteit te laten werken. Vooral de ovens en rijskasten met stoom zijn grote gebruikers van de 100.000 kuub gas die een Amarant bakkerij maandelijks afneemt. Ter vergelijking, in een gemiddelde tussenwoning wordt ruim 122 kuub gas verstookt per maand.
Dubbel zo veel stroom
Toen Liander en Stedin droogjes schreven dat hij geen extra stroom kon krijgen, was dat voor Pater een onaangename verrassing. Als hij zijn bedrijf wil verduurzamen, moet er een zwaardere aansluiting komen op het elektriciteitsnet. Al die kuubs gas voor ovens en stoom moeten vervangen worden door kilowatts elektriciteit. En dat gaat niet met een verlengsnoer. Pater hoopte op een oplossing zodat hij met een zwaardere aansluiting, dubbel van wat er nu in de grond zit, kon verduurzamen. En dus zocht hij contact met de netbeheerders.
Netcongestie zorgt voor onzekerheid
Het overleg leek te werken, er kwamen 'meerjarenplannen' voor het leggen van dikkere kabels in de buurt van de fabrieken van Amarant. Klinkt mooi toch? Maar het is niet genoeg. ‘Er zitten nogal wat losse eindjes in’, zegt Pater onderkoeld. ‘Het is bijvoorbeeld niet duidelijk wanneer de verzwaringen af zijn. De meerjarenplannen zijn in de praktijk meerdere jaren van onzekerheid.’ Dat betekent dat geen van de bakkerijen van Amarant ook maar enig zicht heeft op een datum waarop ze zeker zijn dat het stroomnet voldoende verzwaard is. Tot die tijd ligt de grote verduurzaming noodgedwongen stil.
'In de plannen van de netbeheerders zitten nogal wat losse eindjes'
Vol stroomnet zorgt voor stroomuitval
In een paar regio’s waar zijn fabrieken staan, bijvoorbeeld rond het Betuwse Geldermalsen, is het elektriciteitsnet zo instabiel dat de stroom af en toe wegvalt. Een drama natuurlijk voor een 24-uurs bakkerij, die niet moet hebben dat de ovens afkoelen en weer opnieuw opgewarmd moeten worden. Dat kost allemaal extra energie. ‘De netbeheerders tonen doorgaans weinig medeleven of inlevingsvermogen als de stroom ineens wegvalt’, zegt Pater. ‘Zij beroepen zich snel op de leveringsovereenkomst. Vanuit hun belang, logisch, maar dat lost ons probleem niet op. We zitten blijkbaar in een minder betrouwbaar gebied en in ons contract staat dat we x procent downtime hebben. Daar moeten we het mee doen.’
Verhoging energiebelasting
De verhoging van de energiebelasting maakt de zaak niet leuker. De overheid wil met die verhoging bevorderen dat bedrijven verduurzamen. Dat ze het liefst zo snel mogelijk van het gas af gaan. Pater wil dat dus wel, maar kan het niet. De te zwakke aansluiting van de netbeheerder gaat hém tienduizenden euro’s kosten. Dat voelt oneerlijk. Vooral omdat zonnepanelen op het dak ook geen mogelijkheid zijn. ‘Het pand in Avenhorn, Noord-Holland, staat er bijvoorbeeld al dertig jaar. Als ik het dak helemaal vol leg met zonnepanelen, krijg ik dat niet meer verzekerd. Wat dat betreft kun je beter een weiland hebben en dat volleggen.’
Het afgelopen jaar is Pater met zijn eigen technische dienst minutieus langs alle apparatuur gegaan op zoek naar besparing. Dat heeft toch nog een vermindering van 10 procent opgeleverd. ‘Maar het blijft klein wat je op deze manier kunt pakken’, relativeert Pater het resultaat. Het blijven de ovens en de stoomkasten die van het gas af moeten. Dan maakt hij de grootste klap. Als voorbereiding kunnen alle nieuwe ovens die het bedrijf aanschaft omgebouwd worden van gas naar elektriciteit. Dus áls die verzwaarde aansluiting komt, is Amarant er ook helemaal klaar voor.
'We móeten iets doen aan de uitstoot van CO2'
Nieuw pand
In Avenhorn wil Pater een nieuw pand neerzetten. En waar de netbeheerder op zich laat wachten, werkt de gemeente wel mee. De nieuwe broodfabriek moet natuurlijk wel zonnepanelen op het dak krijgen. Zo lost hij het probleem op één locatie toch een beetje op, maar helemaal van het stroomnet af gaat hem daarmee niet lukken. Of hij een voorloper is of niet, interesseert Pater niet echt. ‘Het is geen wedstrijd wie het eerst over de streep is. Dit probleem speelt in de hele bakkerij-industrie. Ik heb wel de indruk dat het bij de fabrieksbakkers iets meer top of mind is dan bij de ambachtelijke bakkerijen. Daar is het verbruik ook veel hoger natuurlijk.’
‘Onze duurzaamheidsplannen zetten we niet op een laag pitje’, verklaart Pater stellig. ‘Het gaat om meer dan alleen de energierekening. We móeten iets doen aan de uitstoot van CO2. Ook daarom beginnen we liever bij groot dan bij klein. Zo zetten we de grootste stappen. En op een gegeven moment zal dat ook wel geld opleveren.’
Op de hoogte blijven van onze beste artikelen? Schrijf je dan gratis in voor onze nieuwsbrief.
