7 SEP, 2017 • Achtergrond
Hoe temmen de Amerikanen de deeleconomie?
De Verenigde Staten zijn de geboortegrond van disruptors als Airbnb en Uber. Met hun wildwest-mentaliteit drijven ze heel wat ondernemers, de wetgever en branche-organisaties tot wanhoop. Toch begint het stof hier en daar op te trekken: ‘Sommige regels zijn er niet voor niets.’
Bed & breakfast-uitbater Tami Schluter uit de Amerikaanse staat Minnesota heeft zo haar eigen manieren om oneerlijke concurrentie van Airbnb tegen te gaan. Als ze op de site ziet dat iemand in haar plaatsje een logeeradres aanbiedt, trekt ze direct aan de bel bij het gemeentebestuur. ‘Het is één ding dat huiseigenaren zonder probleem een kamer kunnen verhuren terwijl professionals als ik een vergunning moeten hebben. Maar dat betekent niet dat we ze niet kunnen dwingen om net als wij belasting te betalen.’
Tegelijkertijd gebruikt Schluter het verhuurdersplatform zelf ook om de vijf kamers van haar eigen bed & breakfast in de etalage te zetten. ‘Het is goedkoper dan een advertentie, en Airbnb heeft een fantastische website. Waarom zou ik daar niet van profiteren?’
‘Het enige wat ik wil, is een gelijk speelveld’
De dubbele houding van Schluter is tekenend voor de manier waarop veel Amerikaanse ondernemers worstelen met de opkomst van de deeleconomie. Aan de ene kant maakt het succes van disruptors als Airbnb en taxi-app Uber duidelijk dat een groot deel van het bedrijfsleven onder een enorme regeldruk zucht. ‘Bijna een op de drie Amerikanen heeft een vergunning nodig om te kunnen werken’, zegt Berin Szóka, president van TechFreedom, een denktank in Washington DC. ‘Dat geldt niet alleen voor dokters en advocaten, maar ook voor reisgidsen, bloemisten en zelfs voor haarvlechters.’
Aan de andere kant zijn lang niet alle regels onzinnig. Schluter: ‘Mijn vergunning vereist bijvoorbeeld dat al mijn kamers tussen het bed en de muur een ruimte van 40 centimeter openlaten omwille van de brandveiligheid. Daarnaast heb ik een aansprakelijkheidsverzekering moeten afsluiten voor het geval er bijvoorbeeld iemand van de trap valt. Zijn Airbnb-verhuurders zich überhaupt bewust van het belang van dit soort voorschriften? Geloof me, ik ben een groot voorstander van een kleine overheid. Maar dat moet niet ten koste gaan van onze sociale verantwoordelijkheid.’
Werkgelegenheid
Schluter, die tevens directeur is van de belangenorganisatie Minnesota Bed & Breakfast Association, is de eerste om toe te geven dat haar methode van sociale controle maar een beperkt effect heeft op de wildwest-taferelen in de deeleconomie. ‘Ik heb het geluk dat ik in een stad van hooguit 25 duizend mensen woon en alle bestuurders bij naam ken, dus een brief naar een nieuw logeeradres is zo verzonden. Maar in een metropool als Minneapolis is zoveel wildgroei dat toezicht houden praktisch onmogelijk is.’
Ook op landelijk niveau bijten overheidsinstanties, consumentengroeperingen en branche-organisaties hun tanden stuk op de kwestie. ‘Als er een ei van Columbus is dan hebben wij hebben het in elk geval nog niet gevonden’, zegt Rob Fulton, directeur van de overkoepelende Association of Independent Hospitality Professionals, waarvan ook Schluter lid is. ‘Het is duidelijk dat platforms als Airbnb en Uber wel degelijk iets hebben opengebroken, en dat juichen we alleen maar toe. De reissector in zijn geheel is er de afgelopen jaren enorm door gegroeid, met al dat ondernemerschap en de nieuwe werkgelegenheid vandien. De vraag is alleen: hoe houd je dat in balans?’ In de zoektocht naar een alomvattende oplossing bedient Fulton zich van een Amerikaanse vorm van polderen: luisteren naar klanten en ondernemers, en heel veel overleggen met alle betrokkenen, zoals lokale overheden en de disruptors zelf. ‘Onze prioriteit is om iedere ondernemer gelijke kansen te geven, en tegelijkertijd de veiligheid voor consumenten te garanderen.’
Peer reviews
Een mogelijke uitkomst is om bestaande regelgeving te versoepelen ten gunste van nieuwe technieken, zoals reputatiemechanismen. De federale overheid pleit bijvoorbeeld voor een grotere rol van online reviews om disruptieve bedrijven in het gareel te houden. Platforms hebben ‘een directe prikkel om hun klanten te beschermen en veiligheidszorgen te adresseren’, zo schreef de Federal Trade Commission in een recent rapport. Deze aanpak vereist ook een vorm van consumenteneducatie, zegt Fulton. ‘Reizigers moeten weten wat ze van een bepaald onderkomen kunnen verwachten, niet alleen als het gaat om veiligheid, maar ook op het gebied van luxe en service. Een overnachting bij iemand thuis is een heel andere ervaring dan een verblijf in een professioneel bed & breakfast.’
‘Als er een ei van Columbus is, dan hebben wij het nog niet gevonden’
Toch heeft ook zelfregulering haar grenzen. De FTC waarschuwt dat peer reviews minder effectief zijn voor externalities: schade die derden kunnen oplopen, zoals overlast door Airbnb-gasten. Daarnaast verschaffen online kritieken vooral een oordeel over wat zichtbaar is. Uber-klanten kunnen makkelijk inschatten of een taxi schoon is en op een veilige manier bestuurd wordt, maar niet wanneer de chauffeur voor het laatst de olie heeft ververst, of dat de bandenspanning hoog genoeg is. En dan zijn er nog de vooroordelen die, al dan niet bewust, in een internetplatform kunnen sluipen. Uit een onderzoek van Harvard blijkt bijvoorbeeld dat mensen met een Afro-Amerikaans klinkende naam minder vaak door Airbnb-verhuurders worden geaccepteerd dan potentiële gasten met een duidelijk blanke achtergrond. Fulton: ‘Voor overheden blijft wel degelijk een rol weggelegd.’
Blauwdruk
Inmiddels heeft de ophef over de deeleconomie volgens Fulton in elk geval al één succes opgeleverd: platforms als Airbnb en Uber gaan steeds vaker het gesprek, en steeds minder de confrontatie aan. Dat heeft volgens hem ook te maken met de beursambities van beide bedrijven. ‘Investeerders eisen rust en zekerheid. Dat bereik je alleen maar als je bereid bent om water bij de wijn te doen.’ Hij wijst op een recente overeenkomst tussen Airbnb en San Francisco, waarbij het internetbedrijf heeft beloofd om de contactgegevens van kortetermijnverhuurders door te geven aan zowel het stadsbestuur als aan de staat. ‘Die afspraak kan een blauwdruk vormen voor regulering in het hele land.’
In de tussentijd neemt Schluter het zekere voor het onzekere. Ze blijft speuren naar nieuwe logeeradressen in haar regio, ook al wordt dat haar niet in dank afgenomen. Ze is regelmatig doelwit van haatmailtjes, reden waarom ze de naam van haar bed & breakfast niet in het blad wil. ‘Mensen betichten me ervan een verspieder te zijn, omdat ik man en paard noem. Maar het enige wat ik wil is een eerlijk speelveld.’
Handig: de wekelijkse Forum-alert
Meld je aan voor de nieuwsbrief en ontvang de gratis updates.