Hoe het Nederlands voorzitterschap de interne markt telkens op de agenda wist te zetten

Nog een week is Nederland voorzitter van de EU. Een half jaar waarin alles draaide om vluchtelingen, de eurozone, het prille Klimaatakkoord van Parijs én de interne markt. Wat heeft dat opgeleverd? Deel 4, tevens slot, van een serie over het Nederlands EU-voorzitterschap.

Het verbeteren van de Europese interne markt was één van de grote prioriteiten van het Nederlands voorzitterschap. Iets waarmee premier Rutte zelfs een speciale affiniteit heeft, volgens een insider. Het is daarom des te spijtiger dat er weinig mogelijkheden waren om een Nederlands stempel te drukken op besluiten. De Europese Commissie lanceerde vorig jaar een aantal verbetervoorstellen voor die interne markt. Die worden dit jaar verder uitgewerkt. Maar echte besluiten zijn pas na de zomer te verwachten.
Het kabinet heeft dat gecompenseerd door alles op alles te zetten om die interne markt op de agenda te houden. Vrijwel elke bijeenkomst van een Raad van Ministers had de interne markt als thema. Van Landbouw tot aan Telecom, Transport en Sociale Zaken. En over het algemeen heeft Nederland dat op een vrij innovatieve manier aangepakt. Veel break-out sessies tijdens Raden en bijeenkomsten. Geen gewone raadsvergaderingen dus, maar ook discussies in kleine groepjes en tijdens veel evenementen werden ondernemers erbij betrokken.
Eén van de dingen waarvoor het Nederlands voorzitterschap zich vooral ook zou inzetten, is het ontwikkelen van de interne markt voor digitale diensten en kapitaal, zo kondigde Rutte medio vorig jaar aan. De gemeenschappelijke Europese markt is nu nog te veel bricks and mortar, te veel industrie, zei Rutte. Nederland heeft een diensteneconomie en het kabinet heeft zich daar duidelijk voor ingezet. Zo is het voorstel voor een dienstenpaspoort opgepakt in de Raad voor Concurrentievermogen. Dat moet ervoor zorgen dat administratieve barrières voor grensoverschrijdende dienstverleners worden weggenomen.
Misschien heeft die focus op de digitale interne markt er wel voor gezorgd dat de verbetering van de ‘fysieke’ markt is blijven liggen. Een land als Nederland – dat streng regels voor de interne markt handhaaft – staat nu vaak tegenover soepele grote lidstaten zoals Duitsland en Frankrijk. Dit heeft Nederland nauwelijks kunnen aankaarten. Er is weinig gedaan aan vastgelopen voorstellen in de Raad of het Europees Parlement op het gebied van vrij verkeer van goederen, zoals de etiketteringsrichtlijn. En ook op het gebied van diensten is weinig effectieve actie ondernomen. Het kabinet heeft wel oor voor klachten van ondernemers, maar vindt dat zij zich moeten wenden tot het klachteninstituut SOLVIT, dat overigens niet optimaal functioneert, erkent ook de Nederlandse regering.

28 januari Digitale en deeleconomie: ook ondernemers aan tafel Op de bijeenkomst van de Raad voor Concurrentievermogen (interne markt/industrie) in Amsterdam zijn voor het eerst ook vertegenwoordigers aanwezig uit het bedrijfsleven. Het gaat voor een groot deel over de digitale economie, geoblocking (waarom kun je in Frankrijk zo moeilijk naar Netflix kijken met een Nederland abonnement) en de deeleconomie. Het zijn zaken waar veel ministers nog nauwelijks kennis van hebben. Het kabinet wil in deze periode vol inzetten op deze onderwerpen om de Europese Commissie alvast wat richting te geven voordat zij voorstellen doet. Gedurende het halfjaar worden twintig conferenties gehouden over de interne markt.

23 februari Regels moeten ook gehandhaafd worden, vindt Nederland Tijdens de internationale conferentie Toezicht in een Europa zonder grenzen gaat het vooral om het organiseren van betere samenwerking. Er is dan wel geharmoniseerde EU-regelgeving maar geen of te weinig samenwerking in het toezicht op de uitvoering. De Nederlandse regering wil een versterking van SOLVIT. Dat is een online klachtennetwerk voor burgers en bedrijven die het slachtoffer worden van een verkeerde toepassing van de Europese regels voor de interne markt. Verder blijkt dat de discussie over de interne markt voor diensten voor een belangrijk deel wordt gefrustreerd door Duitsland en Frankrijk. De andere 26 lidstaten willen dat de Europese Commissie ambitieuze voorstellen doet om die markt eindelijk te realiseren.

1 april Werken aan het concurrentievermogen van het mkb Tijdens de SME Envoy Network Meeting wordt samen met vertegenwoordigers van Europese ondernemersorganisaties gesproken over verschillende onderwerpen uit de Small Business Act. De Small Business Act moet de groei en het concurrentievermogen van het mkb stimuleren. Problemen die aan de orde komen, zijn het verbeteren van de toegang tot financiering en het wegnemen van administratieve en regelgevende barrières. Een dag eerder is in Den Haag TEDx Made in Europe gehouden. Tijdens dit evenement staat excellent ondernemerschap centraal en worden elf inspirerende en baanbrekende ideeën gepresenteerd.

20 april Telecom: ideeën verzamelen bij het bedrijfsleven Op de zogenoemde ‘hoogambtelijke bijeenkomst Telecom’ in Amsterdam bespreken topambtenaren uit de lidstaten de trends in de telecomsector. Vooraf houden de directeuren-generaal een gezamenlijk werkontbijt met de ceo’s van Nederlandse bedrijven en geselecteerde Europese en Nederlandse brancheorganisaties die de digitale infrastructuursector vertegenwoordigen. Dit biedt de kans ook hun wensen en ideeën te verzamelen, zoals harmonisatie van beheer en modernisering van regels voor communicatiediensten. In aanvulling daarop komen op 14 juni deskundigen, beleidsmakers en beslissers uit heel Europa bijeen om inzicht te krijgen in de huidige digitale markt en hoe deze zich ontwikkelt. Welke innovaties staan er op stapel, wat zijn de businesscases en hoe zit het met de privacy?

26 mei Dienstensector: digitaliseren en nieuwe technologie Tijdens de Raad voor Concurrentievermogen (Interne Markt) worden de productiviteit, de invloed van de diensteneconomie en de investeringen in ict in de EU vergeleken met vooral die in de VS. De ministers concluderen dat de dienstensector sneller moet digitaliseren en dat er meer gedaan moet worden aan onderwijs over nieuwe technologieën. Verder moet wetgeving in de EU innovatie-vriendelijker worden en moeten er meer initiatieven komen die het mkb en startups faciliteren. Er wordt een algemene lijn overeengekomen: consumenten hebben het recht om hun digitale abonnement tijdelijk mee te nemen op vakantie. Verder benadrukken de ministers het belang van ruimtedata gekoppeld aan de digitalisering voor bedrijven en wetenschap.

15 juni Kers op de taart: the message from Amsterdam Op de conferentie Working together to strengthen the Single Market for EU Business, wordt de Message from Amsterdam ondertekend. Dit is de boodschap naar de Europese Commissie hoe de interne markt beter geregeld moet worden. Het is de kers op de taart van premier Rutte, met een pleidooi voor versterking van de ‘traditionele’ interne markt, de uitbouw van de digitale markt en het in hoge mate harmoniseren van standaarden in de 28 lidstaten.