Column Mijntje Lückerath: Hup voor People, Planet, Profit

In de wirwar van ESG-definities dreigt de kern verloren te gaan. Tijd om terug te keren naar de eenvoud van People, Planet, Profit. Drie eenvoudige woorden die in één oogopslag duidelijk maken waar het om gaat: de belangen van mensen, de aarde en het economisch rendement. Lees de column van Mijntje Lückerath.

H alverwege de jaren negentig introduceerde de Britse duurzaamheidsadviseur John Elkington het inmiddels bekende begrip People, Planet, Profit – de zogenoemde Triple Bottom Line. Hij ontwikkelde dit raamwerk om organisaties te helpen de belangen van mens, planeet en winst in samenhang te bekijken. Niet als losse doelen, maar als een geïntegreerd geheel.

Van systeemverandering naar rekenmodel

Ruim twintig jaar later, in 2018, schreef Elkington in de Harvard Business Review dat het tijd was zijn eigen begrip te heroverwegen. De kern van zijn gedachtegoed, vond hij, was verloren gegaan. Wat ooit bedoeld was als een oproep tot systeemverandering – een fundamentele herziening van het kapitalisme – was verworden tot een boekhoudkundige exercitie. Accountants en consultants hadden het concept overgenomen, maar ook uitgehold. De drie P’s waren een rekenmodel geworden in plaats van een noodzakelijke hervorming van het kapitalisme.

Dat is jammer, want juist die drie eenvoudige woorden maakten in één oogopslag duidelijk waar het om gaat: de belangen van mensen, de aarde en het economisch rendement. Tegenwoordig gebruiken we een waaier aan andere termen om dat evenwicht te beschrijven: langetermijnwaardecreatie, ESG, dubbele materialiteit, duurzaam verdienvermogen. Maar al die begrippen vragen uitleg voordat duidelijk is wat ermee wordt bedoeld.

Neem langetermijnwaardecreatie. Sinds 2016 staat het begrip prominent in de Nederlandse corporate governance code. Bedrijven moeten het principe gebruiken bij het formuleren van strategie, cultuur en beloningsbeleid. Hoe dat concreet moet, blijft open – terecht, want dat verschilt per onderneming en sector.

People, Planet én Profit

Langetermijnwaardecreatie is inmiddels ingeburgerd, en ik ben fan, maar het wordt uiteenlopend geïnterpreteerd. De brede uitleg – die ik zelf hanteer – omvat alle drie de dimensies: People, Planet én Profit. Toch zie je vaak een beperktere invulling waarin vooral People en Planet centraal staan en Profit nauwelijks aan bod komt. Zo schuift het begrip op richting wat we tegenwoordig onder ESG verstaan: environmental, social, governance.

Maar ook langetermijnwaardecreatie zou een integraal beeld van waarde moeten schetsen – zowel financieel als niet-financieel, en voor alle relevante stakeholders. Bedrijven moeten zichtbaar maken welke waarde zij creëren én vernietigen, binnen hun organisatie én in de keten. Wie volgens dit principe werkt, weegt voortdurend de belangen van klanten, medewerkers, leveranciers, maatschappij, overheid én aandeelhouders af.

Toch dreigt met de groeiende aandacht voor ESG en de enge definitie van langetermijnwaardecreatie het integrale beeld juist te vervagen. Er is veel aandacht voor het meetbaar maken van de niet-financiële kant – milieudoelen, sociale thema’s, governancecriteria – terwijl de economische dimensie onderbelicht raakt. Dat is zonde, want duurzame waarde ontstaat juist in de balans tussen alle elementen.

Die economische component zou dus weer explicieter moeten worden meegenomen. Langetermijnwaardecreatie gaat dan om economische, ecologische, sociale én governanceaspecten. Met die extra E – van economisch – wordt ESG eigenlijk E-ESG, en dus gewoon weer People, Planet, Profit.

Terug naar de kern

Bent u inmiddels de draad kwijt? Precies mijn punt. Te veel termen werken verwarrend, zeker als ze telkens uitleg nodig hebben. People, Planet, Profit was daarom zo slecht nog niet. Misschien is het tijd om die eenvoud te herwaarderen – niet uit nostalgie, maar omdat ze nog steeds precies samenvat waar het om draait: waarde creëren voor mens, milieu en maatschappij, zónder financiële waardecreatie uit het oog te verliezen.

Soms is teruggaan naar de kern de beste manier om vooruit te komen. Dus: hup voor People, Planet, Profit.

Prof.dr. Mijntje Lückerath-Rovers is hoogleraar Corporate Governance aan Tilburg University/TIAS School for Business and Society, kroonlid bij de SER en commissaris bij onder andere Erasmus MC, Pels Rijcken en NRC. Ze is de auteur van het boek Morele Dilemma’s in de Boardroom en zal vanaf deze editie regelmatig columns schrijven voor Forum. In haar bijdragen neemt ze lezers mee in de complexe ethische en bestuurlijke vraagstukken die bestuurders en ondernemers dagelijks uitdagen – scherp, inzichtelijk en altijd praktisch toepasbaar.