9 OKT, 2023 • Portret
Berthold Bakker: 'Ik heb een heel groot probleem met saaiheid'
Met een verzetsheld als vader had Berthold Bakker altijd het gevoel dat hij het niet kon maken om snel op te geven. Hij ontwikkelde een groot doorzettingsvermogen. Een idee voor een tweedehands- en pandjeswinkel bouwde hij uit tot een succesvol franchisemodel. ‘Ik ben feitelijk gewoon jaloers op mijn vrienden die gewoon niks kunnen doen.’
Als zijn vader met zijn oude Lada het schoolplein opdraaide, schaamde Berthold Bakker zich eigenlijk wel een beetje. Zijn vader was al 60 en reed niet in een duurdere auto, zoals de veel jongere ouders van klasgenootjes. ‘Tot ik er later achter kwam wat hij allemaal had meegemaakt in de oorlog. Achteraf vraag ik me af hoe ik ooit het lef had gehad om daar een probleem mee te hebben’, vertelt de ceo van Used Products, een grote keten van tweedehandswinkels en pandjeshuizen.
Zijn vader had zich tijdens de Tweede Wereldoorlog aangesloten bij het verzet om onderduikers in Zaandam te helpen. Hij werd verraden en uiteindelijk gevangengenomen in het Duitse concentratiekamp Neuengamme. Daar wist hij twee jaar, tot aan de bevrijding, te overleven onder gruwelijke omstandigheden. Praten kon hij er niet over, tot hij in 1978 besloot erover te gaan schrijven.
Wie is Berthold Bakker?Berthold Bakker werd geboren op 20 januari 1971 in Zaandam. Na de havo studeerde hij aan de heao in Amsterdam. Daarmee stopte hij al na twee jaar omdat hij een baan vond bij een bevriende ondernemer. Van 1993 tot 1999 werkte hij als verkoper achtereenvolgens bij De Telefoongids en Holland Advertising Nieuwe Media. Bij dit laatste bedrijf was hij medewerker lokale televisiereclame in de buitendienst en later ook manager. In 2002 opende hij in Zaandam zijn eerste Used Products-winkel, naar het voorbeeld van de allereerste Used Products-winkel die zijn vriend Richard Ooijevaar in Alkmaar was gestart. Het concept: in- en verkoop van gebruikte goederen, zowel in de winkel als in een webshop. Daarnaast kunnen klanten er hun spullen verpanden. Er waren op dat moment ook al Used Products-winkels in onder meer Haarlem en Leiden. Bij de zevende winkel besloten Bakker en Ooijevaar hun eigen winkels te verkopen en het franchisemodel te professionaliseren. Bakker werd ceo. In 2016 verkocht Ooijevaar zijn laatste aandeel in het bedrijf. Medeaandeelhouder Bas Hofte vormt tegenwoordig samen met Bakker het management van Used Products Franchise. Er zijn nu 55 filialen in Nederland, drie in Roemenië, twee in Slovenië, twee in België en één in Duitsland waar in totaal ongeveer 250 mensen werken. De totale jaaromzet van de keten is goed voor ongeveer 26 miljoen euro.
Het vuur om door te gaan
‘In die artikelen kwam voor mij vooral naar voren wat voor innerlijke kracht hij had’, vertelt Bakker. ‘Waar de gemiddelde mens het opgeeft, vond hij op de een of andere manier altijd het vuur om door te gaan. Natuurlijk kwam er ook wel wat geluk bij kijken, zoals toen de trein waarin hij werd gedeporteerd vanuit de lucht onder vuur werd genomen. Hij had de tegenwoordigheid van geest om rechtop te blijven staan. De rest ging liggen. Bijna iedereen om hem heen werd doodgeschoten.’
Bakker ziet veel verbanden tussen het oorlogsverleden van zijn vader en zijn karakter. ‘Het belangrijkste is het geloof in mezelf en mijn vasthoudendheid. Misschien speelt daar ook een soort schuldgevoel ten opzichte van mijn vader en moeder een rol. Ik vond al in mijn jeugd dat ik het naar hen toe niet kon maken om snel op te geven.’ Hij herinnert zich hoe zwaar het hem viel toen hij op de middelbare school moest erkennen dat het gymnasium niet aan hem besteed was. ‘Ik ben uiteindelijk teruggegaan naar de havo. Dat heb ik toen toch wel als een nederlaag ervaren.’
Stemmetje
Als ondernemer plukt hij nu de vruchten van het doorzettingsvermogen dat hij van huis uit heeft meegekregen. Vooral in de beginjaren van Used Products, nu 21 jaar geleden, kwam dat van pas. ‘Ik was zes dagen per week aan het werk, vaak wel tot 1 uur ‘s nachts. Er was echt weleens een avondje dat ik dacht: ‘Laat maar zitten, ik zet die producten morgen wel online.’ Dan was er altijd dat stemmetje dat zei: Kom op, wat doe je nou moeilijk, dat ene avondje?’
‘Ik ben niet naar de begrafenis van een vriendin geweest. Daar heb ik achteraf spijt van’
Nog steeds slaat Bakker elke ochtend om half 5 zijn laptop open, zo vertelt een van zijn werknemers die hem omschrijft als een ‘keiharde werker’. Vroeger, in die beginjaren, ging hij nog weleens te ver in dat strenge arbeidsethos, zegt hij zelf. ‘Toen een vriendin van me overleed, ben ik niet naar haar begrafenis geweest omdat ik dan pas twee uur later de zaak kon openen. Dat vond ik niet kunnen. Daar heb ik achteraf spijt van. Dat vind ik nu echt te ver gaan.’
Geen plek voor God
In het naoorlogse huishouden van het gezin Bakker was voor het christelijk geloof, waarmee zijn ouders waren opgevoed, geen plek meer. ‘Met alles wat hij had gezien en meegemaakt, was het voor mijn vader onmogelijk dat er een God was.’ Maar er was geen zwaarmoedige sfeer thuis – eerder het tegenovergestelde. ‘Ik herinner me momenten dat we als gezin op vakantie gingen en hij heel nadrukkelijk kon genieten van kleine dingen, zoals een vlinder op een bloem.’
Zijn moeder, die net als zijn vader werkzaam was bij de Sociale Dienst van Zaandam, omschrijft hij als een ‘heel lieve vrouw’. ‘Iets te lief misschien. Ik weet nog dat de groenteboer haar had verteld dat hij wat fruit over had. Stond die middag onze hele gang vol met kratten. Ze voelde zich verplicht om dat van hem te kopen.’
‘We worden vaak genoeg voor de gek gehouden’
Denkt u als zoon van een verzetsheld veel na over uw eigen moraal?
‘Ik probeer een goed mens te zijn. Dat komt nog weleens onder spanning te staan in mijn werk. Het gebeurt regelmatig dat iemand bijvoorbeeld het goud van zijn overleden vader bij ons heeft verpand en later vraagt of hij het iets later dan de afgesproken dag mag terugkopen, vanwege geldnood. Dat is lastig. Want we worden daarin vaak genoeg voor de gek gehouden. Maar van de tien mensen die ons voor de gek houden, zijn er twee die oprecht in nood zijn. Daarin wil ik echt de menselijke maat blijven hanteren. Dat moet ook wel, anders kun je als bedrijf nooit succesvol worden.’
Waarom zou je dan niet succesvol kunnen worden?
‘Omdat die mensen je ook op een ander moment weer weten te vinden. Een voorbeeld. Toen ik net begon, adverteerde ik met de belofte dat we direct geld betalen voor ingebrachte producten. Er kwamen ook mensen met spullen waar met de beste wil van de wereld geen geld aan te verdienen was. Maar als iemand drie kwartier op de fiets heeft gezeten met zijn spullen om er toch nog 30 euro voor te krijgen, kies ik ervoor om dan maar in te kopen. Nog los van dat ik dat netjes en correct vind uit menselijk oogpunt, vind ik het commercieel ook een goede keuze. Want die mensen komen drie jaar later bij mij terug om hun dure MacBook bij mij te verkopen omdat ze eerder een fijne ervaring hebben gehad.’
Competitief, zegt Bakker als eerste op de vraag hoe hij zichzelf als kind zou moeten omschrijven. ‘Ik won op school alle knikkers. Ik hield heel erg van spelletjes en wilde dan ook winnen. Later ging ik op allerlei sporten: tafeltennis, voetbal en judo. Waar anderen het leuk vonden om even te ontspannen, ging het mij om het winnen. Dat is nog steeds zo. Twee maanden geleden dacht ik te zijn begonnen met fitness. Nou, ja, dat vind ik dus verschrikkelijk saai. Ik heb een competitie-element nodig.’
Probleem met saaiheid
Zijn eerste baan vond hij bij het bedrijf van een vriend van zijn vader, een slimme handelaar in elektrische apparatuur. ‘Als een soort administratief commercieel medewerker kwam ik in aanraking met de handel, met mensen die af en toe contant kwamen afrekenen met een koffertje vol guldens, de blingbling, de grote mannenwereld. Dat wekte mijn interesse voor het ondernemerschap.’
Voor deze baan besloot Bakker voortijdig de heao te verlaten. Het was niet zo dat het studeren hem moeilijk afging, hij vond het vooral – daar is ‘ie weer – saai. ‘Ik heb altijd al een heel groot probleem met saaiheid gehad’, verduidelijkt Bakker. ‘Uiteindelijk is het vooral een gebrek aan spanning dat ik dan ervaar. Het geeft me voldoening om ergens goed in te zijn. De spanning die komt kijken bij het toewerken naar de beste zijn, in wat dan ook, geeft me energie.’
Zijn allergie voor ‘saaiheid’ zit hem nog weleens dwars bij zaken waar je als directeur van een bedrijf niet onderuit komt. ‘Lange vergaderingen en telefoongesprekken vind ik vaak niet zo nodig. Ik kan er slecht tegen. Dingen die ik doe moeten ergens over gaan, ergens toe leiden. Er wordt door zoveel mensen zoveel onnodig gepraat. Ik heb daar een probleem mee. Ik kom graag direct tot de kern en het is zonde van ieders tijd om er omheen te draaien. Sommige mensen kunnen dat misschien ervaren als bot.’
Geen knikkers, maar provisie
Zoals hij vroeger op het schoolplein alle knikkers wilde winnen, ging hij later als verkoper voor de provisie. Voor elke deal die hij sloot tijdens zijn werk bij De Telefoongids en later bij een reclamebureau in Den Helder, kreeg hij een bonus. Op een whiteboard stonden de namen van alle werknemers gerangschikt van één tot veertig. Wie het meest verkocht, stond bovenaan. Ik stond altijd bij de bovenste vijf. ‘Dat paste toen erg goed bij mij. Maar het is een keiharde business waaraan je onderdoor gaat als je het te lang doet, denk ik.’
‘Ik denk dat ik niet snel een burn-out krijg’
Hoewel de werkdruk voor hem als ondernemer alleen maar toenam, is stress hem nooit te veel geworden. ‘Misschien spreek ik voor mijn beurt, maar ik denk dat ik niet snel een burn-out zou krijgen. Ook als ik bij mijn vrienden in Spanje ben, drie gepensioneerde ondernemers die daar een huis hebben, open ik ‘s middags altijd graag even mijn laptop om de resultaten te bekijken.’
Denkt u er weleens aan om, net als die vrienden, de zaak te verkopen en u terug te trekken in Spanje?
‘Ik ga regelmatig naar ze toe. Ze wonen in een dorpje vlak bij Benidorm, weg van de drukte. Dan doe ik mee met wat zij daar eens in de week doen: een scootertocht maken door onontdekte bergdorpjes waar ze dan een museum bezoeken en een biertje drinken. Dat doen ze al jaren. Feitelijk ben ik gewoon jaloers op ze dat ze de rust kunnen vinden om daar blij te zijn, niks te doen en geen spanning ervaren. Maar ik heb na vijf dagen toch weer de behoefte om iets te doen waar ik succesvol in kan zijn, iets waarvoor ik erkenning krijg.’
Wat geeft u dan precies die erkenning?
‘Dat is niet het geld dat ik verdien. Het heeft voor mij altijd om het spel gedraaid, het zien groeien van mijn bedrijf. Dat ervaarde ik onlangs nog toen ik samen met mijn vriendin en ons dochtertje op vakantie was in Roemenië. Dat hebben we gecombineerd met een bezoek aan een winkel die wij daar zijn gestart. Onze aanwezigheid daar is een groot succes. Alles wat ik ooit heb bedacht, alles wat ooit alleen maar in mijn hoofd zat, zoals de regeltjes voor de indeling van de kasten en het soort producten, wordt nu, een paar duizend kilometer verderop, in zo’n winkel tot op detailniveau uitgevoerd. En dat het dan ook nog werkt, ja, dat geeft natuurlijk voldoening.’
Op de hoogte blijven van onze beste artikelen? Schrijf je dan gratis in voor onze nieuwsbrief.
Handig: de wekelijkse Forum-alert
Meld je aan voor de nieuwsbrief en ontvang de gratis updates.