Focus op vraagcreatie als onderdeel van de Clean Industrial Deal

Vraagcreatie, het actief creëren van een markt voor duurzaam geproduceerde producten, kan een belangrijke rol spelen bij het lostrekken van investeringsbeslissingen in de Europese industrie. Dit blijkt uit het nieuwe onderzoek van Deloitte dat is uitgevoerd in opdracht van een brede coalitie van organisaties waaronder VNO-NCW.

 

Deloitte studie over vraagcreatie: waarom, wat en hoe

Afgelopen voorjaar heeft de Europese Commissie ‘vraagcreatie’ naar duurzamere producten als speerpunt opgenomen in de Clean Industrial Deal. Maar wat is vraagcreatie eigenlijk? En hoe kan Europees beleid het beste worden vormgegeven? Deze vragen worden beantwoord in een recent gepubliceerde studie van Deloitte.

Volgens Deloitte is vraagcreatie nodig omdat veel investeringen in verduurzaming op dit moment geen rendabele businesscase hebben. Het Europese verduurzamingsbeleid is momenteel met name gericht op de aanbodzijde van de industrie, bijvoorbeeld via het CO2-beprijzingssysteem ETS. De gedachte is dat investeringen dan worden gedaan om het betalen van de CO2-prijs te vermijden. Maar als er geen vraag naar deze duurzamere producten is, komen die investeringen er niet. Dan heeft het beleid als effect dat fabrieken simpelweg worden gesloten omdat productie door de CO2-prijs niet meer uit kan. Het Europese invoerheffingssysteem (CBAM) is daarbij ook niet waterdicht.

De ‘missing link’ in het Europese beleid is het creëren van een structurele marktvraag naar duurzaam geproduceerde producten, concludeert de nieuwe studie van Deloitte. Marktcreatie bestaat al voor enkele producten én blijkt hierbij een succesformule, bijvoorbeeld via de bestaande bijmengnormen voor bio-brandstoffen. Deloitte heeft nu onderzocht waar meer mogelijkheden zijn. En keek daarbij onder meer naar schaal, kosteneffectiviteit en het voorkomen van administratieve lasten. Ook onderzocht de studie hoe bijvoorbeeld de handhaving eruit zou kunnen zien. In heel veel meer sectoren zou vraagcreatie de hefboom kunnen zijn, concludeert Deloitte.

Europese Commissie werkt nu aan beleid voor vraagcreatie

De studie van Deloitte dient als inbreng voor de verdere uitwerking van vraagcreatie onder de Clean Industrial Deal. Op 25 november zal de Europese Commissie als eerste stap de Industrial Accelerator Act publiceren. De studie van Deloitte toont aan dat het met name belangrijk is om private marktvraag te ontwikkelen, bijvoorbeeld door middel van productstandaarden en bijmengpercentages voor duurzamer geproduceerde producten in de staal-, chemie-, kunstmest- en raffinagesectoren.

Volgend jaar zal de Europese Commissie daarnaast een Circular Economy Act (CEA) voorstellen. Deze wet moet de circulaire economie versnellen door markten te creëren voor secundaire grondstoffen. Bijvoorbeeld via ‘recycled and biobased content criteria’. Zo wil de Commissie niet alleen de uitstoot van broeikasgassen verminderen, maar ook investeringen in een circulaire Europese industrie stimuleren. Verder zullen onder meer de Europese Aanbestedingsrichtlijnen worden herzien. De Europese Commissie wil het gebruik van ‘niet-prijscriteria’ bij aanbestedingen aanjagen, bijvoorbeeld via duurzaamheidscriteria of Europese oorsprongscriteria. Dit wetsvoorstel volgt eveneens in 2026.

De boodschap uit de Deloitte studie is helder: duurzame investeringen volgen vraag. Europese regelgeving kan die vraag stimuleren door kaders te scheppen die bedrijven zekerheid bieden. Heldere, voorspelbare Europese regels zijn cruciaal om te kunnen investeren in een duurzamere en sterkere Europese industrie. De gehele studie van Deloitte leest u hier.