ACM moet marktmeester zijn, geen supermacht

Ondernemen draait om kansen benutten. Dat lukt alleen met heldere spelregels. De Autoriteit Consument & Markt (ACM) speelt daarin een sleutelrol. Zij bewaakt als marktmeester en scheidsrechter eerlijk spel: geen kartels, geen misbruik, geen valse trucs. Maar een goede scheidsrechter gaat niet zelf de bal spelen.

Call in-tool bij fusies

De ACM wil nieuwe ‘tools’. Eén daarvan is het recht ook bij kleinere fusies met negatieve effecten in te grijpen. Denk aan sectoren als dierenartsen en kinderopvang, waar praktijken samengaan, keuze afneemt en prijzen stijgen. Met de gewenste ‘call in’-tool kan de ACM fusies achteraf aanpassen of zelfs terugdraaien. Zulke gevallen zijn zeldzaam, maar scheppen wél onzekerheid. Een fusie die na jaren voorbereiding wordt ontbonden, is als unscrambling an egg: onmogelijk. Bedrijven worden terughoudender, ook bij fusies met positieve effecten. Beter is differentiatie in aanpassingen of uitbreiding van fusiedrempels.

Meer macht voor ACM of minder rechtszekerheid?

Daarnaast is er het ‘New Competition Tool’ (NCT). Daarmee wil de ACM ingrijpen als een markt volgens haar niet goed werkt, ook als er geen sprake is van kartelvorming of machtsmisbruik. De oorzaken liggen vaak in de eigenschappen van de markt: hoge toetredingsdrempels voor nieuwkomers, hoge overstapdrempels voor klanten, stilzwijgende afstemming omdat de weinige marktspelers elkaar volgen. Met de gewenste NCT zou ACM bedrijven maatregelen kunnen opleggen, terwijl die bedrijven geen regels overtreden. Ondernemers weten niet wat als marktverstoring geldt, wanneer ACM mag ingrijpen en welke verplichtingen volgen. Dat maakt de situatie onvoorspelbaar en ondermijnt rechtszekerheid.

Duidelijke regels in plaats van willekeur

Wat we niet willen, is willekeur en onzekerheid. ACM kan het huidige instrumentarium effectiever inzetten. Als dat onvoldoende blijkt, moet de wetgever maatregelen treffen om marktwerking te beschermen. Bovendien moet Nederland aansluiten bij Europees beleid, en geen extra nationale regels erbovenop stapelen.

De ACM is belangrijk, maar moet geen supermacht worden die willekeurig kan ingrijpen. Geef ons duidelijke regels, dan zorgen wij voor groei en innovatie.

Gaby Hoof
Strategisch beleidsadviseur aanbesteding en mededinging