Coca-Cola betaalt het opknappen van middeleeuwse visvijvers en als Ballast Nedam een nieuwe woonwijk bouwt, denkt de bouwer ook aan het plaatsen van nestkastjes. Op de jaarrekening zie je het rendement van investeringen in biodiversiteit niet meteen terug. Hoe krijg je de businesscase rond?
Maarten Wittens richt zijn vinger naar de overkant van de vijver waarin meerkoeten en futen rondjes om elkaar dobberen. De plek die hij wil aanwijzen ligt tussen huizen in aanbouw. In de verte zoemt een machine, een hek schermt bouwmateriaal af. ‘Daar komt een ooievaarspaal te staan’, vertelt de regiodirecteur zuidwest van Ballast Nedam Development. ‘We hebben een paar keer ooievaars gespot, dus hopelijk gaan ze nestelen.’ Wittens staat op een soort schiereilandje in de vijver, overwoekerd door rietpluimen. ‘En daar, dat zijn neststenen in de gevel. Daar kunnen bijvoorbeeld huismussen, gierzwaluwen en vleermuizen terecht.’ De locatie: Tuinbuurt Vrijlandt in Rotterdam, waar 290 nieuwbouwwoningen in verschillende prijsklassen verrijzen.
Vandaag is het een feestelijke dag, want de wethouder is aanwezig om met de buurt te vieren dat honderd sociale huurwoningen zijn opgeleverd. Voor mensen zijn al deze woningen zeer welkom, maar Ballast Nedam Development heeft ook aan de bomen en planten gedacht, aan de mussen, aan de zwaluwen, de vlinders en de vleermuizen. Opvallend? Nee hoor, want biodiversiteit is al jaren geleden door het bedrijf omarmd. Wittens: ‘In 2017 zijn we ambassadeur geworden van de Sustainable Development Goals van de Verenigde Naties. Omdat we zagen hoe belangrijk duurzaamheid en biodiversiteit zijn. Vooral om meer natuur in wijken te krijgen.’
Rust en vogels
Groen in het wonen krijgen is belangrijk, aldus de regiodirecteur. Iedereen wordt daar rustiger en gezonder van. ‘Maar in natuur mag je niet bouwen, dus draait Ballast Nedam Development het om en brengt het bedrijf natuur naar de woonomgeving. Het is het idee van Blue Zones, de gebieden op de wereld waar mensen langer en gelukkiger leven. ‘Natuur en biodiversiteit spelen daar een belangrijke rol in’, legt Wittens uit. ‘De rust komt van vogels in je tuin. Wij letten erop dat er extra brede heggen komen waar vogels en andere dieren terecht kunnen voor voedsel en beschutting. Alles is zo mooi in balans. Zonder balans krijg je verhalen als de rups van de buxusmot die alle heggen kaal at. Groen zorgt ook voor verkoeling, dat is erg belangrijk tegen hittestress.’ Bewoners mogen dan ook maar een deel van hun tuin betegelen, om goede waterafvoer en een groene wijk te garanderen. Groene daken op de tuinbergingen houden ook het water vast dat de natuur zo nodig heeft en zien er ook mooier uit.’
'Wij voegen iets toe aan een wijk, dus creëren we extra waarde'
Terugverdienen
Het klinkt allemaal mooi, maar biodiversiteit bevorderen betekent ook meer investeren, in tijd en geld. Verdien je dat wel terug en ben je dan niet minder aantrekkelijk dan je goedkopere concurrenten? Wittens: ‘Wij voegen iets toe aan een wijk, dus creëren we extra waarde. Opdrachtgevers en toekomstige bewoners zien dat ook. In het begin moest ik nog wel uitleggen wat biodiversiteit is.’ Dat is wel veranderd, merkt Wittens. Architecten en ontwerpers houden er vanaf het begin al rekening mee. Gemeentes hanteren checklists voor natuurinclusief bouwen. Ze hebben mensen in dienst die meekijken naar de biodiversiteit van bouwplannen. ‘Neem dit project hier, Tuinbuurt Vrijlandt, daar hebben we juist de tender gewonnen vanwege deze plannen.’
Het bedrijf plaatst groen niet lukraak, alle keuzes op het gebied van biodiversiteit worden gemaakt in overleg met experts. Zo is besproken met de Vogelbescherming en Zoogdiervereniging waar de neststenen en de ‘brievenbusjes’ kunnen komen met de invliegopening voor vleermuizen. Een ecoloog heeft geadviseerd bij het bouwrijp maken van de grond, zodat nestelende vogels niet werden verstoord. ‘Met collega-ontwikkelaars praat ik er ook over’, vertelt Wittens. ‘Natuurlijk is het een zakelijke wereld en moet het financiële deel ook gewoon kloppen. Maar biodiversiteit hoort daar gewoon écht bij. Ik leg ook uit hoe ze gemakkelijk met een organisatie als de Vogelbescherming kunnen werken.’ Ermee pronken is prima. Daardoor krijgt het aandacht en kunnen projectontwikkelaars en (bouw)bedrijven van elkaars voorbeelden leren. Zo heeft Ballast Nedam Development een bijzondere groene gevel in Delft gemaakt, met steeds wisselende bloemen in de kleuren en vlakverdeling van Rietveld. Die heeft z’n eigen instagram-account, onder de naam @groenegeveldelft.
Middeleeuwse visvijvers
Biodiversiteit bevorderen was niet zozeer het hoofddoel van de projecten in het Brabantse Bergeijk die Coca-Cola heeft gefinancierd in samenwerking met Natuurmonumenten en de provincie. Maar wel een fijne uitkomst, bij het grootschalig renoveren van de Liskes en de Pastoorsweijer, natuurgebieden die bestaan uit een aantal waterbassins. Dat doet het bedrijf in het kader van haar eigen zogenoemde Replenishment doelen. Directeur van Coca-Cola Europacific Partners (CCEP) Nederland Jeroen van Vliet legt uit: ‘Wereldwijd willen we zorgen dat we al het water dat onze bottelarijen in gebieden met waterschaarste aan de natuur onttrekken, weer teruggeven.’
'We willen water weer teruggeven'
Ook investeringen in het productieproces lopen in de miljoenen, en zorgen voor een bezuiniging van heel veel water: was eerst gemiddeld 1,9 liter water nodig voor het produceren van een liter cola, nu daalde het verbruik na deze investeringen naar 1,5 liter vorig jaar. Dat moet nog verder omlaag. Dat is meer dan een slok op een borrel: helemaal als je bedenkt dat CCEP in Brabant jaarlijks zo’n 650 miljoen liter grondwater oppompte, wat gelijk staat aan 260 Olympische zwembaden. ‘Het is grondwater dat in een bron op 200 meter diepte zit. Wij willen als een van de grootverbruikers goed omgaan met die bron, zodat we er nog jarenlang gebruik van kunnen maken. Al het water dat we onttrekken willen we in 2030 ook weer ‘aanvullen’ door te investeren in gebieden zoals de Liskes.’ Het water vasthouden in bekkens zoals de oeroude visvijvers voorkomt dat het via de grote rivieren de zee instroomt, en daarmee niet langer door de bodem vloeit en over vele jaren gezuiverd en wel in het mineraalwaterbassin druppelt. Natuurmonumenten gebruikt daarbij methoden en technieken die zo worden ingezet, dat een wetland ontstaat op de Brabantse zandgronden, precies het soort natuur dat veel insecten en vogelsoorten aantrekt.
Logische uitkomst
Biodiversiteit bevorderen was daarbij voor de frisdrankproducent niet het doel op zich, maar nadat een zoektocht naar partners leidde tot het contact met Natuurmonumenten, bleek dit wel een logische uitkomst. Want goed natuurbeheer zorgt ervoor dat de plassen meer water kunnen vasthouden. Met de tot nu toe geplande samenwerkingen met Natuurmonumenten (een derde staat op het punt gerealiseerd te worden) gaat Coca-Cola naar een jaarlijkse compensatie van 250 tot 300 miljoen liter water. ‘Daarmee gaan we richting de helft van ons streefgetal. We zijn daarom ook op zoek naar andere eigenaren van landbouw- en natuurgronden om dit soort projecten mee uit te kunnen voeren. Want als je het water niet vasthoudt, dan stroomt 70 procent binnen 48 uur in zee, zo is de waterhuishouding in ons land aangelegd de afgelopen eeuw.’
Van Vliet wil zelf de voortrekkersrol nemen, ook al heeft het vaak een kostennadeel om first mover te zijn. ‘Dit is voor ons geen leuke hobby, maar gewoon een doel. Goed omgaan met de natuurlijke bronnen waar je gebruik van maakt is een integraal onderdeel van hoe we denken, al was het maar omdat we ook in de toekomst zaken willen kunnen doen. Dan moet je wel feiten kunnen overleggen, als je de vraag krijgt: wat hebben jullie eigenlijk gedaan? Dat is voor ons nog meer van belang dan voor veel andere bedrijven. Wij kunnen niet zomaar op elk industrieterrein een bottelarij neerzetten, we zijn afhankelijk van de aanwezigheid van veel bronwater van goede kwaliteit.’
'Dit is voor ons geen leuke hobby, maar gewoon een doel'
Samenwerken
Als kleinere bedrijven ook zo’n omslag willen maken, doen ze er goed aan samen te werken, adviseert Van Vliet. ‘Je ziet in Brabant dat de overheid daar al heel voortvarend mee bezig is: de provincie organiseert allerlei overlegtafels.’ Daarbij is van belang dat het beleid op de lange termijn duidelijk vastligt, zodat investeringen niet zomaar op losse schroeven komen te staan of achterhaald worden door nieuwe regelgeving. ‘Dat hebben wij in Dongen gedaan door samen met twee andere bedrijven die veel water gebruiken, een eigen zuiveringsinstallatie aan te leggen voor oppervlaktewater. Je hoeft niet het wiel opnieuw uit te vinden, begin gewoon met te kijken waar je als ondernemers elkaar kan vinden in gemeenschappelijke belangen. Je ziet op steeds meer plekken dat dit z’n beslag krijgt.’
Korenwolf
Voor biodiversiteit is ook financiering nodig en dan kom je uit bij ASN Bank. Biodiversiteit speelt een belangrijke rol bij de bank. Roel Nozeman is er sinds zes jaar zelfs de officiële expert biodiversiteit, bij het expertisecentrum duurzaamheid van de bank. Volgens hem is de tijd wel zo’n beetje voorbij dat er lacherig werd gedaan over ‘het redden van de korenwolf’. ASN Bank zelf is een van de koplopers op dit gebied. Twee jaar geleden lanceerde de vermogensbeheerder ASN Impact Investors het ASN biodiversiteitsfonds dat als eerste door ASN Bank werd aangeboden. ‘Wereldwijd uniek’, aldus Nozeman. ‘Het fonds investeert in regeneratieve (bos) landbouw, duurzame bosbouw, duurzame zeeën en visserij en ecotoerisme. Binnen die sectoren zoeken en onderzoeken we wereldwijd bedrijven en projecten die daarin vooroplopen.’ Zo helpt het fonds onder meer in Spanje monocultuur boerderijen over te stappen naar biologische landbouw en investeert het in het vergroten van de populatie van de zwarte neushoorn in Zuid-Afrika. Belangrijk is vooral, legt Nozeman uit, dat impact ook echt wordt gemeten. Je kunt als onderneming of financiële instelling wel zeggen dat je biodiversiteit belangrijk vindt, maar onderbouw het maar met data. ‘In Frankrijk zie je veel op dit gebied gebeuren. De regelgeving is daar streng, bedrijven en financiële instellingen moeten hun impact op en risico’s van biodiversiteitsverlies in kaart brengen en daarover rapporteren.’
'Biodiversiteit krijgt nog steeds relatief weinig aandacht'
Meer regels?
Nog meer regels, nog meer administratie? Moeten wij wel met biodiversiteit bezig zijn? Het zijn vragen die ASN van ondernemers hoort en daar is begrip voor: ‘Eerlijk gezegd was er toen wij startten in 2015 intern ook wel even die discussie. Is dat nou de juiste richting, hoe belangrijk is het überhaupt?’ Die discussie is er niet meer. Voor ASN is biodiversiteit één van de drie pijlers van duurzaamheid. De andere twee zijn klimaat en mensenrechten.’ En Nozeman ziet ‘steeds meer bedrijven’ die zich bewust worden van de relatie die ze zelf hebben met biodiversiteit. Hoe afhankelijk ze zelf zijn van de natuur. En de transitie naar meer bescherming van biodiversiteit biedt ondernemers ook kansen. Nozeman: ‘Slimme ondernemers spelen daarop in. Neem het Utrechtse Satelligence dat data van satellietbeelden analyseert en zo ecosystemen monitort voor grote bedrijven en financiële instellingen, bijvoorbeeld om te voldoen aan de Europese regelgeving over ontbossing.’
Aandacht
Nozeman zou ook graag wat meer aandacht voor biodiversiteit in de media zien. ‘Biodiversiteit is sterk verbonden met het tegengaan van klimaatverandering, maar krijgt nog steeds relatief weinig aandacht. Misschien moeten we een ranking maken voor het meest biodiverse bedrijf. Ik heb bij Forward Stewardship Council (FSC) gewerkt en daar hadden we de Forest50, die aangaf hoe bedrijven met duurzaam hout omgaan. Dat werkte. Zeker als de concurrentie meegaat, wil iedereen stapjes zetten.’ En Nozeman hoopt dat de overheid meer gaat doen voor bedrijven die natuur actief herstellen. ‘Uit ons eigen rapport Make Nature Count, waarin de impact van projecten op biodiversiteit in geld is uitgedrukt, blijkt dat dit soort bedrijven economisch niet worden beloond als ze met hun activiteiten bijvoorbeeld meer CO2 opslaan, erosie bestrijden, de bodemdiversiteit verbeteren, de lucht en het water reinigen, de bestuiving verbeteren. Dat moet anders.’ Want de tijd van ‘ongelimiteerd maar hopen dat de aarde ons geeft wat we nodig hebben’, is voorbij.
Op de hoogte blijven van onze beste artikelen? Schrijf je dan gratis in voor onze nieuwsbrief.
