Het midden- en kleinbedrijf wil weer groeien en is naarstig op zoek naar nieuwe geldschieters. Die moeten het gat opvullen dat de banken hebben laten vallen. Her en der worden initiatieven gelanceerd. Maar waar doen ondernemers goed aan? In de VS en Engeland hakken ze al langer met het bijltje.
De financiering van bedrijven mag geen groeibreker zijn, zei Chris Buijink, voorzitter van de Nederlandse Vereniging van Banken, deze week tijdens de presentatie van de Nationale Financieringswijzer. Die leidt ondernemers naar de voor hen meest geschikte financieringsvorm. Dat is sinds de kredietcrisis niet altijd meer de bank. Vooral kleine bedrijven kregen daar steeds vaker nul op rekest. Terwijl er nu juist geld nodig is voor de nieuwe groeifase die aanbreekt.
De zoektocht naar alternatieven, zoals kredietunies en crowdfunding, lijken tot een typische Nederlandse polderoplossing te leiden. Niet de bank óf iets anders, maar de bank én iets anders. Een bedrijf kan bijvoorbeeld bij de bank aankloppen voor 70 procent van een lening en de resterende 30 procent ergens anders halen. Gestapelde financiering wordt dat genoemd. Vraag is wel wie de regie daarover gaat voeren. De banken moeten gaan samenwerken met andere financiers, en die niet als concurrenten zien. En ondertussen moeten die alternatieve financieringsvormen nog wel body krijgen.
Opgericht maar niet actief
Zo zijn er inmiddels al tweehonderd kredietunies opgericht, verbanden van bedrijven die geld aan elkaar uitlenen. Van die tweehonderd zijn er pas 24 operationeel; er is nog niet meer dan 2 miljoen euro uitgeleend. Een kredietunie beginnen is makkelijker gezegd dan gedaan. De regelgeving helpt ook niet. De Wet Toezicht Kredietunies, een initiatief van CDA-Kamerleden, moet daar verandering in brengen, maar die moet eerst nog worden goedgekeurd door de Europese Commissie.
VS: snel krediet
Nederland kan in elk geval leren van de situatie in de Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk, waar bedrijven minder afhankelijk zijn van de banken. Het spreekt vanzelf dat de crisisjaren in de Verenigde Staten, waar het allemaal is begonnen met de kredietcrisis, grote gevolgen heeft gehad voor de financiering van het bedrijfsleven. In 2008 hadden traditionele banken nog voor 628 miljard euro aan leningen aan het midden- en kleinbedrijf uitstaan. Inmiddels is dat bedrag geslonken tot minder dan 530 miljard. Bijna een vijfde van de 30 miljoen kleine Amerikaanse ondernemingen moet voor financiering elders aankloppen.
Het gat is voor een deel gedicht door kredietunies. Vorig jaar namen dergelijke financiële coöperatieve organisaties rond de 6 procent van alle commerciële leningen voor hun rekening. Kleine bedrijven zoeken daarnaast steeds meer hun heil bij online kredietverschaffers, zoals OnDeck, of peer-to-peer platforms als Lending Cub en de van oorsprong Britse Funding Circle.
Appel en een ei
De alternatieve kredietverstrekkers richten zich op relatief kleine bedragen, zegt Kenneth Salas, medeoprichter van Camino Financial uit Californië, een prijs- en vergelijkingssite voor kredieten aan het mkb. Leningen van een paar ton of minder zijn voor traditionele banken simpelweg niet rendabel. Salas begon zijn onderneming nadat hij zag hoe zijn moeder haar keten van dertig Mexicaanse restaurants voor een appel en een ei moest verkopen omdat ze over te weinig werkkapitaal beschikte. In de Latino-gemeenschap alleen al zijn pakweg tweehonderdduizend ondernemers tevergeefs op zoek naar een banklening, aldus Salas. Dan heb je het over zon 6 miljard euro per jaar.
Het voordeel van alternatieve kredietvormen is dat de financiering binnen twee weken rond kan zijn. Daar staat tegenover dat dergelijk kapitaal vaak peperduur is. Zo rekent Funding Circle rond de 18 procent rente en OnDeck zelfs zon 50 procent. Een volwaardige bankrelatie blijft voor de meeste ondernemers uiteindelijk dan ook het doel. Met de huidige rentestanden zijn de kosten van kapitaal voor traditionele banken praktisch nul, zegt Salas. Alternatieve kredietverstrekkers kunnen daar niet tegenop concurreren.
Engeland: wildgroei
Dit is wel iets waar naar gekeken moet worden, want als de alternatieven te duur zijn voor het mkb, is dat eigenlijk terug bij af: de banken. En die zijn ook in Engeland vaak geen optie voor de circa 5,2 miljoen mkb-bedrijven daar. Een derde daarvan kan niet terecht bij de bank. Kredietunies, waarvan er 362 zijn, bieden in dit verband nauwelijks soelaas. Ze zijn vaak lokaal georganiseerd en lenen geld uit aan individuen. Lenen aan het bedrijfsleven past meestal niet binnen hun risicoprofiel, ook al probeert de overheid dat te stimuleren.
Britse bedrijven moeten het meer hebben van de minibonds, een nieuw soort kleine obligaties. De Burrito Bond is een supersimpele kans voor u om te investeren in ons succes. Zo kondigde Eric Partaker, oprichter van de Mexicaanse restaurantketen Chilango in Londen, vorig jaar de uitgifte aan. Het bedrijf maakte daarbij gebruik van onlineplatform Crowdcube, een van de succesvolste Britse crowdfunders. Met de minibond kosten 500 pond (686 euro), 8 procent rente wilde Chilango 1,4 miljoen euro ophalen voor de opening van nieuwe filialen. Het werd een daverend succes. Chilango haalde ruim 2,8 miljoen euro op. Partaker had ook geld bij de bank kunnen ophalen, zei hij, maar houdt van het idee dat klanten kunnen helpen de keten te laten groeien. In totaal kochten 749 mensen Burrito Bonds.
Hoewel steeds meer Britse bedrijven ervoor kiezen schuldenvrij door te het leven te gaan, blijft er een behoorlijke groep over die is aangewezen op alternatieven als minibonds. De volumes die worden opgehaald, vormden in 2014 minder dan 2 procent van de 73 miljard euro die in dat jaar via de banken werd geleend. Maar met ruim 1,4 miljard werd er wel 161 procent meer mee opgehaald dan het jaar daarvoor. Dit jaar wordt een groei naar ruim 5,5 miljard euro voorzien.
De overheid doet zijn best om van de online financieringsinitiatieven een geduchte concurrent te maken voor de zich terugtrekkende banken. Britten mogen straks tot circa 21.000 euro belastingvrij investeren via deze platforms. Voor wie meer doet: verliezen op de ene lening mogen van verdiensten op de andere worden afgetrokken, zodat alleen over het restant belasting betaald wordt.
Van de grond komen
Er bestaan wel zorgen over nieuwe financiële schandalen door de wildgroei aan initiatieven. De Britse toezichthouder controleert de sector sinds april 2014. Crowdfunders zelf is er ook veel aan gelegen de reputatie van de sector hoog te houden; er zijn inmiddels brancheclubs met gedragscodes opgericht.
Over wildgroei hoeft Nederland zich nog geen zorgen te maken. Eerst maar eens zorgen dat er voldoende alternatieven voor de gang naar de bank van de grond komen.
Er komen steeds meer bomen in het financieringsbos. De Financieringswijzer helpt de mkber door de bomen het bos te zien, werd maandag bij de presentatie van de Nationale Financieringswijzer gezegd. De website is een initiatief van VNO-NCW, MKB-Nederland, het ministerie van Economische Zaken, de Nederlandse Vereniging van Banken, de Kamer van Koophandel en de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RvO). Op de site worden alle publieke en private financieringsmogelijkheden voor het mkb gebundeld. Ondernemers worden stap voor stap naar de meest geschikte financiering geleid. Tot dusver bestonden er verschillende websites met allemaal een andere opzet.
Hoe mkb-ondernemers aan financiering komen. Bekijk het filmpje
