26 NOV, 2014 • Buitenland

Waar blijft de Japanse topvrouw?

Tot premier Shinzo Abe erover begon, was de topvrouw in Japan taboe. Krijgt de Japanse vrouw een kans nu vergrijzing bedrijven ‘op de knieën’ dwingt?

Elke dag kloppen ambitieuze vrouwen bij Waris in Tokio aan. Het achttien maanden oude uitzendbureau bedient zo’n tweehonderd vooral startende ondernemingen, maar ook grote werkgevers. De vrouwen willen hun loopbaan een impuls geven nadat ze door hun werkgever op een zijspoor zijn gezet. Het is heel normaal om vrouwen na zwangerschap of huwelijk een lagere administratieve functie te geven, zegt Miwa Tanaka, mede-oprichtster van Waris. ‘Veel vrouwen komen na de geboorte van hun eerste kind op een mommies track terecht. Ook bij grote bedrijven.’

Decennialang is de positie van de vrouw op de arbeidsmarkt niet bespreekbaar geweest. Daar kwam met de komst van premier Shinzo Abe twee jaar geleden verandering in. Van de ene op de andere dag werd ‘de vrouw’ onderwerp van gesprek. Niet zonder reden: Japan vergrijst hard. Dus wil de Japanse premier het bedrijfsleven – met een wet – aanmoedigen meer vrouwen een kans op een succesvolle carrière te geven. Maar zolang in het Japanse economische model de nadruk sterk op effectiviteit ligt, blijft dat moeilijk, denkt Ken Shibusawa. De vlotte vijftiger is oprichter van vermogensbeheerder Commons. ‘Als je als bedrijf op zoek bent naar effectiviteit, wil je geen diversiteit op de werkvloer, maar juist uniformiteit. Dit model werkte goed totdat de economie zo’n anderhalf decennium geleden stokte. Nu Japan geen gezonde economische groei meer heeft, heb je diversiteit juist nodig.’ Shibusawa zegt dat het midden- en topmanagement zich tegen versterking van de positie van vrouwen verzet. Maar als het aan Shibusawa ligt, komt daar verandering in. Hij wil dat meer Japanse mannen naar voren stappen om vrouwen een kans te geven. In november was hij de enige mannelijke spreker op een conferentie over de positie van vrouwen van de economische krant Nikkei.

Keidanren, de Japanse werkgeversorganisatie, deed dit jaar onderzoek naar de positie van vrouwen bij 49 invloedrijke bedrijven. De resultaten van dat onderzoek staan sinds de zomer op hun website. Sommige bedrijven maakten het percentage vrouwen in leidinggevende functies bekend of gaven aan wat voor regelingen zij voor overtijd en zwangerschapsverlof hanteren. In december staan de enquêteresultaten van de overige 1.250 leden online, zegt woordvoerster Naoko Ogawa. Het is een eerste stap. Volgens Tanaka van Waris is het probleem niet dat er geen regelingen zijn, maar vooral dat vrouwen zichzelf tekort doen als zij geen lange overuren kunnen maken. Of dat snel verandert? De wet die premier Abe in het vooruitzicht stelde om de positie van vrouwen te verbeteren staat op losse schroeven. Sinds hij vorige week vervroegde verkiezingen aankondigde, moet de Japanse vrouw afwachten h

Handig: de wekelijkse Forum-alert

Meld je aan voor de nieuwsbrief en ontvang de gratis updates.

buitenlandjapanvrouwen aan de top