Netcongestie, oftewel te weinig ruimte op het stroomnet, is een hardnekkig probleem met grote gevolgen. Als bedrijven niet of onvoldoende toegang tot het elektriciteitsnet krijgen, kunnen ze niet verduurzamen. Wáár blijft de oplossing? 'Hoe kan het dat we in Nederland zoiets basaals als stroom niet goed kunnen regelen?'
Charles River is een bekend laboratorium in Den Bosch. Op het High Tech Park, aan het eind van afslag 47 van de A59, doen zo’n zeshonderdvijftig medewerkers onderzoek naar de veiligheid van nieuwe producten, denk aan geneesmiddelen en vaccins, maar ook stoffen voor de land- en tuinbouw en de chemische industrie. De vraag daarnaar neemt wereldwijd alleen maar toe. En dus moet de Brabantse locatie van Charles River uitbreiden en vernieuwen, legt directeur Erik Baltussen uit. ‘Ik zeg wel eens gekscherend dat het gebouw waar we in 1983 zijn begonnen energielabel Z heeft. Na vier decennia laboratorium- en onderzoekswerk is het op en aan vervanging toe.’
Energielabel A++++
Het plan is simpel. Baltussen wil een gloednieuw pand neerzetten op hetzelfde terrein, met energielabel A++++. Dat zijn vier plussen. Later wordt ook het oude gebouw vervangen door nieuwbouw. Alle benodigde vergunningen zijn al binnen. Voor de bouw, voor de activiteiten, de omgevingsvergunning. Baltussen: ‘Een investering van zo’n 95 miljoen. Maar toen we vorig jaar juni overvallen werden door de netcongestieproblemen, hebben we op de pauzeknop moeten drukken.’
En waarom? Omdat de directeur van Charles River niet weet of en wanneer ze de extra stroom kunnen krijgen die nodig is om het nieuwe complex te laten draaien. ‘De kabels naar de site en transformator zijn sterk genoeg, maar vanwege de netcongestie kunnen we ons contract niet verhogen. De netbeheerder lijkt te wachten tot er extra capaciteit op het stroomnet beschikbaar komt. Pas als die er is, krijg ik een concreet aanbod.’ Baltussen wil nu al afspraken maken dat er genoeg stroom is als straks het nieuwe complex klaar is. ‘Ik wil graag een datum horen’, zegt hij. ‘Wanneer komt die stroom nou beschikbaar? 1 januari 2025 pas? Prima, dan kan in ieder geval de schop de grond in. Maar die garantie krijgen we niet. Dus kunnen we niet gaan bouwen, anders zitten we met een gebouw waar je niks mee kan.’ Tot grote frustratie van Baltussen en zijn collega’s: ‘We zijn nog geen stap opgeschoten. Iedereen begrijpt wat wij nodig hebben, maar op de een of andere manier zitten we toch gewoon vast. En dat blokkeert de hele vooruitgang.’
'We zijn nog geen stap opgeschoten en zitten gewoon vast'
Netcongestie brengt banen in gevaar
Die onzekerheid kan ook de tweehonderdvijftig extra banen in gevaar brengen die deze uitbreiding met zich meebrengt, zo voorspelt Baltussen. ‘Onze collega’s van het Amerikaanse hoofdkantoor vragen zich af waar we toch mee bezig zijn. Hoe kan het dat we in Nederland zoiets basaal als stroom niet kunnen regelen? Charles River heeft honderdtwintig locaties, met name in Noord-Amerika en Europa. Wij zijn in Den Bosch de enige locatie met dit probleem.’ Dus kan het hoofdkantoor besluiten om ergens anders te bouwen, als de onzekerheid in Nederland aanhoudt. ‘We hebben geen zicht op wanneer dit is opgelost. Twee jaar? Tien jaar? Als het tot 2030 zou duren, dan zijn we daar enorm teleurgesteld over, maar dan heb je tenminste een jaartal. Nu weten we niks.’ Het gebrek aan duidelijkheid is volgens Baltussen ‘een probleem in Nederland.’ ‘We willen toch met z’n allen verduurzamen? Elektrisch rijden, elektrische leaseauto’s, elektrische warmtepompen in plaats van verwarming met aardgas. Er moet voor 2025 heel veel gaan gebeuren’, aldus Baltussen. ‘Ik hoop dat achter de schermen hard wordt gewerkt aan extra kabels, transformatorstations en het verhogen van capaciteit. Dat is echt nodig. En in de tussentijd is het fijn als de netbeheerder ons een uitleg geeft die we snappen en kunnen uitleggen aan onze stakeholders.’
'Hoe kan het dat we in Nederland zoiets basaals als stroom niet goed kunnen regelen?'
Energiebelasting helpt niet
Ondertussen helpt het volgens de directeur ook niet dat de overheid een verhoging van de energiebelasting inzet ‘als prikkel om minder gas te gebruiken’. Baltussen: ‘Dat levert bij ons geen besparing op, nu er geen alternatief is voor gas. We kunnen onze ruimtes niet minder verwarmen, daar zitten in een laboratoriumomgeving strakke eisen aan, en zonder extra elektriciteit is er geen alternatief voor verwarming.’ Zijn er dan geen andere mogelijkheden om de nieuwe gebouwen op een duurzame manier te laten draaien? Baltussen: ‘Zo’n laboratorium- en onderzoeksgebouw is heel complex, vol technische installaties en geavanceerde meetapparatuur, vergelijk het met een ‘clean room’ omgeving, waar alle stofjes en micro-organismen buiten worden gehouden. Zulke labruimtes vragen om veel energie.’
Geen sluitende oplossing voor overvol stroomnet
We kunnen wel wat doen, zegt hij. ‘Zelf investeren we al in zonnepanelen, de eerste tweehonderdvijftig liggen er al en er komen er dit jaar nog vijfhonderd bij, daarmee gebruiken we een kwart minder tijdens de momenten waarop we de meeste stroom gebruiken. In de nieuwbouw zijn veel warmtepompen bedacht en ook nog koude-warmteopslag in de grond, dat zijn allemaal manieren om duurzaam energie op te wekken.’ Volgens de directeur doet het bedrijf er alles aan z’n CO2-footprint te verkleinen: ‘Waar het kan, vervangen we apparatuur door energiezuinige varianten. Ons energieverbruik is zo al met een procent of vijf gedaald. Alle kleine beetjes helpen. Maar dat is geen sluitende oplossing.’
'Straks moeten we noodgedwongen naar het buitenland'
Dieselgeneratoren
Eén van de opties is om dan maar met dieselgeneratoren aan de gang te gaan. ‘Om het gebouw op die manier van stroom te voorzien, maar het zou toch absurd zijn dat je een A++++ gebouw hebt, met een hele batterij dieselgeneratoren. Dat kan niet de bedoeling zijn. En het benauwt me dat door onduidelijke planning straks misschien specialistisch onderzoek, dat internationaal hoog staat aangeschreven, naar een ander land gaat, en daarmee ook hoogwaardige banen.’
Op de hoogte blijven van onze beste artikelen? Schrijf je dan gratis in voor onze nieuwsbrief.
