Herenigd Koninkrijk, maar voor hoelang?

Ondanks een duidelijk ‘nee’, blijft er een hang naar onafhankelijkheid in Schotland. Het vuurtje laait zo weer op.

De opluchting bij de Britse werkgeversorganisatie CBI is groot. Het felle onafhankelijkheidsdebat in Schotland was ‘slecht voor het Britse bedrijfsleven’, aldus president Mike Rake in the Sunday Times, daags nadat de Schotten afsplitsing van het Verenigd Koninkrijk hadden afgewezen. Volgens Rake stonden investeringen in Schotland op een laag pitje tijdens de onafhankelijkheidscampagne. ‘Maar nu is het land weer open voor business.’

Rake’s tevredenheid over de uitkomst (55 procent stemde tegen onafhankelijkheid) wordt gedeeld door Bernard Williams. De baas van veilinghuis Christie’s in Edinburgh is altijd tegen onafhankelijkheid geweest. Williams: ‘When it ain’t broken, don’t fix it.’ Wat niet stuk is, hoeft niet gerepareerd te worden. Williams heeft zich geërgerd aan de verdeeldheid onder de Schotten. Hij hoopt dat het land zich snel verenigt. ‘De agressie die ik heb gezien – dat moet ophouden.’ Waarschijnlijk wordt hij op zijn wenken bediend. De uitkomst van het referendum is duidelijker dan vooraf voorzien. Dat heeft de scherpste kantjes van het debat gehaald. Dat laat onverlet dat de onafhankelijkheidsdroom blijft voortleven onder een groot deel van de Schotten, ook onder ondernemers en zakenmensen. Het vuurtje laait zo weer op.

Veel hangt af van wat er de komende tijd gebeurt in het Londense Westminster, het politieke hart van het Verenigd Koninkrijk. Premier David Cameron heeft de Schotten meer bevoegdheden beloofd; bijvoorbeeld over het reguleren van inkomstenbelasting. Maar Camerons beloftes stuiten in eigen kring op weerstand. Dus het is de vraag of hij ze kan nakomen. Daarnaast kampt Cameron met oprukkende anti-Europa-gevoelens onder de Engelsen, reden waarom hij voor 2017 een referendum over lidmaatschap van de Europese Unie heeft beloofd. De Schotten zijn veel positiever over de EU. Wat als ze straks worden overstemd door hun zuiderburen? ‘Dat is mijn grootste zorg’, zegt Stephen Ramsay van Ramsay IT in Edinburgh. Hij heeft zich ingezet voor Business for Scotland, een pro-onafhankelijkheidsbeweging waar zo’n 2.500 Schotse bedrijven bij zijn aangesloten. ‘Mijn klanten komen allemaal uit EU-landen. Ik moet er niet aan denken dat we straks geen lid meer zijn.’

Het zijn exact deze onderbuikgevoelens waar deskundigen voor waarschuwen. Het risico bestaat dat de vraag of Schotland niet toch onafhankelijk moet worden in de toekomst weer opborrelt. En een neverendum wordt. De Britse staatssecretaris van Schotse zaken, Alistair Carmichael, beseft dit. Namens de regering-Cameron laat hij weten vaart te zullen maken met het inlossen van de beloftes aan Schotland. ‘Als we dit niet goed doen, dan blijft de kwestie bestaan.’

Mathijs Schiffers