18 JUL, 2022 • Achtergrond

Geld verdienen aan massaclaims? Geen goede zaak, vindt Axel Voss

Dankzij nieuwe Europese regels kunnen er massaclaims tegen bedrijven gestart geworden alleen maar om geld mee te verdienen. Geen goede zaak, vindt Axel Voss, europarlementariër voor de christendemocratische fractie in Brussel. Het is volgens de Duitser regelgeving die ‘ideologisch is ingestoken’. En dat geldt voor meer Europese regels.

 

Toen de EU eind 2020 regelgeving bekendmaakte voor massaclaims, oftewel class action, was dat voor veel europarlementariërs een zeer welkome stap. Die nieuwe regels maken het namelijk makkelijker om als groep een claim tegen een bedrijf in te dienen en zo een rechtszaak te starten. Tegen dat idee heeft jurist en europarlementariër Axel Voss geen bezwaren.

 

Maar dat de regels nu schimmige praktijken mogelijk maken om bedrijven geld uit de zakken te kloppen, vindt hij onbegrijpelijk. Niet de slachtoffers gaan er dan volgens hem op vooruit, maar de financiers van de claims. Vaak zijn klagers namelijk niet in staat een massaclaim te betalen. Een externe financier kan dat bedrag voorschieten, om na de uitspraak terugbetaald te worden. Dat zorgt er volgens Voss voor dat er grof geld verdiend kan worden door in het wilde weg massaclaims tegen bedrijven te beginnen.

 

Waar ben u vooral bang voor?

‘Zonder aanvullende regels zullen er investeerders komen die het financiële voordeel uit massaclaims als businessmodel hebben. Niet het recht staat centraal, maar de winst die ze kunnen behalen door bedrijven aan te klagen, zogenaamd uit naam van de consument. Het dreigen met claims en de bijbehorende imagoschade gaat gebruikt worden om achter de schermen een financiële regeling te treffen met bedrijven. Een soort chantage die vooral de investeerder ten goede komt. Dat soort Amerikaanse toestanden moeten we echt voorkomen. Dan doen we ons rechtssysteem in de uitverkoop.’

 

Critici zeggen dat u het systeem moeilijker toegankelijk maakt

‘Door mijn voorstel – een aantal transparantieregels voor betrouwbare financiers toevoegen aan de massaclaimregels – wordt het systeem echt niet moeilijker toegankelijk. Het wordt eerlijker voor bedrijven en meer in het belang van echte slachtoffers. Als we het gat dat ik nu al zie over een paar jaar dicht moeten breien omdat het toch niet zo goed ging als gehoopt, kost dat onnodig veel tijd en moeite.’

 

‘Als wij de mogelijkheid opgeven om te leiden in de wereld met een Europese aanpak, worden we door anderen geleid’

 

Waarom willen uw mede-europarlementariërs deze loophole niet dichten?

‘Veel van mijn collega’s zitten vast in hun ideologische stand van maximale laagdrempeligheid voor alles. Maar een massaclaim wordt een farce als externe financiers achter de schermen het grootste deel van de schadevergoeding incasseren. Er zijn gevallen waarbij maar een derde overblijft voor slachtoffers, de rest gaat naar de geldschieters. Dat moet natuurlijk andersom zijn. Nu kan claimen een verdienmodel worden ten koste van goedwillende bedrijven.‘

 

Die strakke blik op de 100 procent ideologisch wenselijke uitkomst speelt op veel EU-velden waar het bedrijfsleven mee te maken heeft, zegt Voss. Bijvoorbeeld bij de regelgeving rond kunstmatige intelligentie (AI), zegt hij. Voss was in 2020 over dat onderwerp rapporteur voor het Europees Parlement. De ideologische focus zorgt ervoor dat er heel lang, veel te lang volgens Voss, over AI wordt gepraat. Niet over wát we met AI willen, maar vooral óf we AI willen.

 

Wat vindt u zo kwalijk aan de ethische AI-discussie in de EU?

‘AI is nu de belangrijkste ontwikkeling in de ict. Je kunt wel resoluut zeggen dat je AI te gevaarlijk vindt, maar dan weet je zeker dat Europa niet meedoet op dat vlak. AI stopt niet omdat wij dat wensen. Als wij de mogelijkheid opgeven om te leiden in de wereld met een Europese aanpak, worden we door anderen geleid.’

 

Hoe houdt ideologie de ontwikkeling van AI volgens Europese inzichten tegen?

‘Het gaat bij AI typisch om twee dingen: geld en slagvaardigheid. In de VS heeft big tech alle vrijheid en veel geld. In China bepalen de autoriteiten gewoon wat Chinese Techbedrijven kunnen doen en hoeveel dat mag kosten. In de EU hebben we het geld wel, maar we zijn absoluut niet slagvaardig. We redden het niet als we met onze discussies over regels steeds achter de ontwikkelingen aan lopen. Begin door onszelf drie maanden te geven om een probleem op te lossen. Misschien niet 100 procent ideologisch perfect, maar dan werken we van daaruit verder. Bedrijven en gebruikers weten dan waar ze rekening mee moeten houden.’

 

En ook bij de belangrijke due diligence-regels, de ketenverantwoordelijkheid, verlamt de ideologie de praktijk, zegt Voss. Hij was over dat onderwerp vorig jaar schaduwrapporteur. Bedrijven moeten zowel van al hun toeleveranciers als van hun klanten tot aan de consument bijhouden of wordt voldaan aan milieu- en arbeidsregels. Het is een operatie waar zelfs de goedwillendste bedrijven tegenaan hikken.

 

Tot hoever zijn bedrijven verantwoordelijk voor wat ze produceren?

‘Het is op zich goed dat bedrijven verantwoordelijk worden voor wat er gebeurt in de keten, maar om nu elk bedrijf verantwoordelijk te maken voor de hele keten is in de praktijk niet te doen. Hele grote bedrijven kunnen dat misschien, mkb-bedrijven niet. De EU kan dat praktischer oplossen’

 

Hoe dan?

‘Als elk bedrijf in een keten twee of drie lagen terug en vooruit moet kijken is dat toch genoeg én haalbaar lijkt mij. Maak bedrijven ook niet verantwoordelijk voor zaken waarvoor in de EU een nationale verantwoordelijkheid is. Misstanden bij Italiaanse tomatenplukkers? Daar is al een Italiaanse toezichthouder verantwoordelijk voor die je kunt aanspreken. Zo kun je meer dingen praktischer regelen, zonder dat het ideologische doel uit zicht raakt. Breng ook regeringsverantwoordelijkheden niet naar bedrijven. Seksegelijkheid in Saoedi-Arabië is er nu eenmaal niet en in China zijn geen onafhankelijke vakbonden. Hoe zeer we dat ook zouden willen. Daar kun je een bedrijf niet verantwoordelijk voor maken. Je moet regelgeving praktisch bezien, want zo wordt het systeem völlig verrückt.

 

Op de hoogte blijven van onze beste artikelen? Schrijf je dan gratis in voor onze nieuwsbrief.
Wie is Axel Voss?De christendemocratische Duitse europarlementariër Axel Voss is sinds 2009 lid van het Europees Parlement. Voss is jurist en studeerde in Trier, Freiburg en München, waar hij zich specialiseerde in Europees en internationaal recht. Voor zijn Europese carrière was hij docent Europees Recht bij de hogeschool van Koblenz. Voss werkte onder andere ook bij de Verenigde Naties en hij was burgeradviseur voor de Europese Commissie en Commissievertegenwoordiger bij de Bondsrepubliek Duitsland. Van 1994 tot en met 1995 was Voss betrokken bij een televisiedocumentaire over de Europese subsidiariteitsbeginsel, van onafhankelijkheid van lagere overheden (lokaal waar kan, Europees waar het moet) voor CineDokumentFilm in München.

Handig: de wekelijkse Forum-alert

Meld je aan voor de nieuwsbrief en ontvang de gratis updates.

duurzaamheideu (europese unie)europees parlementketenverantwoordelijkheidkunstmatige intelligentiemaatschappelijk verantwoord ondernemen (mvo)