Het stond een jaar geleden op de voorpagina van de krant: boventallig personeel bij Shell wordt warm gemaakt voor het onderwijs. Want dat heeft toch last van een lerarentekort? Dat bleek toch iets gemakkelijker gezegd dan gedaan. 'Het onderwijs spookte al jaren door mijn hoofd.'
Het begon allemaal met een simpele vraag: het voortgezet onderwijs zit te springen om leraren wiskunde, natuurkunde en scheikunde. En bij grote bedrijven zoals Shell, IBM en Thales werken honderden technici voor wie een overstap naar het onderwijs best wat is. Hoe krijg je dat gematcht?
Die vraag hield Annelie Kohl bezig als onderwijscoördinator van Shell. Een jaar geleden las ze een oproep van het ministerie van Onderwijs aan het bedrijfsleven: de nood binnen het onderwijs is hoog en er is een lerarentekort, hoe zouden grote bedrijven daarbij kunnen helpen? 'Op datzelfde moment zaten we aan de vooravond van een grote reorganisatie', vertelt Kohl. Er zou een groot aantal werknemers met een technische achtergrond de organisatie gaan verlaten. De helft viel eigenlijk gelijk al af omdat het expats waren die niet goed genoeg Nederlands spraken om voor de klas te staan. Maar die andere helft? Die werd gepolst: niks voor hen, hun kennis overdragen aan jonge mensen?
Lerarentekort: van Shell naar onderwijs
De helft van die groep ging naar een door Shell georganiseerde voorlichtingsbijeenkomst. Een kleinere groep woonde een tweede bij. Daarvan bleef uiteindelijk een handvol mensen over die een cursus Zin in lesgeven ging volgen. Uiteindelijk, zegt Kohl, zijn twee 'Shell'ers' begonnen aan een lerarenopleiding. Van wie een van de twee eigenlijk niet eens in die eerste groep zat. Kohl: 'De groep geïnteresseerden werd voor mijn ogen steeds kleiner. Ergens is dat logisch: wij moesten echt een beetje het wiel uitvinden en dat kost tijd. Sommigen hadden in die periode alweer een andere baan gevonden. En je kunt veel ervaring hebben in het bedrijfsleven en op hoog niveau hebben gefunctioneerd, maar dat betekent niet dat je zomaar je eerstegraads bevoegdheid kunt krijgen. Opleidingen die er zijn, zijn echt toegespitst op studenten.'
'deze mensen zijn echt zoveel verder dan studenten die net van school komen'
Kohl legde contact met andere organisaties – de vereniging van universiteiten VSNU, de vereniging van scholen in het voorgezet onderwijs VO-Raad en De Rode Loper – die weer gingen praten op de Universiteit Utrecht en de TU Delft: wat konden die bieden aan leraren in de dop die in het bedrijfsleven hadden gewerkt en willen bijdragen aan de oplossing voor het lerarentekort? 'Mensen die bij Shell hebben gewerkt zijn bevlogen, zijn gewend om voor groepen te staan, kunnen goed plannen', zegt Kohl. 'Natuurlijk is bijscholing essentieel. Maar ze zijn veel verder dan studenten die net van school komen. Je zou moeten kijken hoe je ze zo snel mogelijk richting het onderwijs krijgt.'
Opleiding voor zij-instromers
Het allermooist zou een volledig op maat gesneden opleiding zijn voor potentiële leraren met een lange staat van dienst in het technisch bedrijfsleven, die korter is dan de reguliere opleiding. En heel specifiek de kennis aanvult die de 'studenten' al hebben. 'Zodat ze met elkaar zich kunnen voorbereiden op een carrière in het onderwijs. Dat is toch super stimulerend? Wij waren de pioniers, nu is het tijd om door te gaan.' Bart Pierik, woordvoerder van de Vereniging van Universiteiten (VSNU), ziet daar ook wel wat in. 'Wij willen ook de drempel voor werknemers uit het bedrijfsleven zo laag mogelijk maken. Juist door het urgente lerarentekort is het belangrijk dat mensen die willen hun vakkennis kunnen gaan delen.' En geïnteresseerden, die zijn er zeker. 'Vraag maar eens op een feestje aan mensen wat ze nou echt nog eens willen doen, later in hun carrière. Je zult versteld staan van wie dan allemaal dan het onderwijs noemt.'
'vraag eens op een feestje wat iemand wil doen later. je zal versteld staan wie er onderwijs noemt'
Natuurlijk moet het passen, zegt Pierik. 'Als je 30 jaar als ingenieur hebt gewerkt in de chemische industrie doe je een stap terug qua salaris. En kun je ook daadwerkelijk lesgeven?' Maar áls het past, dan moeten mensen aangemoedigd worden, zegt Pierik. 'Dit was voor ons een pilot, en daarmee een leerfase.' En daarin is veel gebeurd, benadrukt Pierik, van matching tot een cursus over lesgeven. 'Het belangrijkste is dat we massa nodig hebben om goed maatwerk te kunnen leveren, en dat de vooropleiding van mensen aansluit op het schoolvak. Want begrijp me niet verkeerd: de vakkennis van leraren in de dop moet wel op niveau zijn, zeker als je in eindexamenklassen lesgeeft. Een klas met zij-instromers bestaande uit werknemers uit het bedrijfsleven? Als de animo groot genoeg is, zie ik dat wel gebeuren. Elk bedrijf dat mensen wil aandragen, kan zich melden.'
Deze twee voormalige Shell-werknemers maakten de overstap naar het onderwijs:
