De 'pil' van Organon bracht maatschappelijke verandering in gang

Jarenlang was het een taboe in Nederland: geboortebeperking. Tot medicijnfabrikant Organon een deal sluit met een Bossche Bisschop.

Het is niet duidelijk waarmee de laborante van medicijnfabriek Organon in Oss op deze foto uit 1952 die piepkleine glazen buisjes vult, maar zeker is dat het steriel moet gebeuren. Dat is althans af te leiden uit haar verhullende gewaad. Zou ze weten dat haar werkgever op het punt staat een belangrijke bijdrage te leveren aan een grote maatschappelijke verandering?

De Amerikaan Gregory Pincus geeft in 1953 het startschot met zijn ontdekking dat het hormoon progesteron ovulatie bij vrouwen kan remmen. Meteen slaat men aan het experimenteren bij Organon – een voormalige slachterij die zich na de ontdekking van insuline in vleesafval op medicijnen heeft gestort. In 1962 komt daar een van de eerste anticonceptiepillen uit voort: Lyndiol, genoemd naar het werkzame ingrediënt lynestrenol, een synthetisch hormoon.

Maar geboortebeperking is nog taboe in het christelijke Nederland. Uiteindelijk sluit Organon een compromis met de Bossche bisschop Bekkers: de pil wordt toegestaan, mits omschreven als een medicijn tegen een onregelmatige menstruatiecyclus. In de praktijk is de bijwerking – tijdelijke onvruchtbaarheid – natuurlijk precies de reden van de enorme vraag die er ontstaat.

Als eind jaren zestig de Zedelijkheidswet wordt afgeschaft, kun je voor Lyndiol als anticonceptiemiddel gewoon naar de apotheek. Het emanciperende effect hiervan op vrouwen is enorm. Ze worden ‘baas in eigen buik’. Die zeggenschap drukt niet alleen het geboortecijfer, maar helpt ook bij het opbouwen van een carrière. Bovendien krijgen vrouwen – en mannen – de mogelijkheid om puur en alleen voor hun plezier seks te hebben. Het ontketent een ware seksuele revolutie.

Na de internationale doorbraak van Lyndiol wordt het door de concurrentie uit de markt geduwd. Maar een comeback van Organon op de anticonceptiemarkt volgt in 1981 met een nieuwe pil, genaamd Marvelon. Deze naam is afgeleid van het Engelse ‘marvelous’. Deze ‘wonderbaarlijke’ pil is nog steeds een van de meest gebruikte ter wereld.

125 jaar VNO-NCWIn het jubileumjaar van VNO-NCW zetten we niet onszelf, maar ondernemend Nederland centraal. We gaan we terug in de tijd, op zoek naar sleutelmomenten in de geschiedenis van 125 jaar ondernemen. Hoe hebben ondernemers, groot en klein, hun stempel gedrukt op de samenleving? Welke producten hebben onze wereld voor altijd veranderd? En is het ondernemerschap zélf ook veranderd? Dat vertellen we aan de hand van negen foto’s. Dit keer deel 5: Organon en de anticonceptiemarkt.