Commissiedebat arbeidsmigratie 19 februari a.s.

Geachte dames en heren,

Ten behoeve van de commissievergadering over arbeidsmigratie op 19 februari a.s. brengen VNO-NCW en MKB-Nederland graag onderstaande punten onder uw aandacht.

In het kort

We kunnen in dit land niet zonder arbeidsmigranten. We kunnen arbeidsmigratie wel beter en meer gericht organiseren.

1. Om de vraag naar laagbetaalde arbeid te drukken is het zaak een productiviteitsoffensief te starten in sectoren met veel ongeschoolde en laaggeschoolde arbeidsmigranten.
2. Maak werk van snelle implementatie van de resterende adviezen van de commissie Roemer en veel strengere handhaving op misstanden/excessen. Maar trek de inzet voor afschaffen van de inhoudingsmogelijkheid op het WML voor huisvesting terug omdat deze maatregel goede huisvesting voor arbeidsmigranten beperkt, en effectieve handhaving daarop ondermijnt.
3. Met gericht beleid vergroten we de grip op arbeidsmigratie en daarmee ook het maatschappelijk draagvlak.
4. Pas op met de bezuiniging op de subsidieregeling medisch noodzakelijke zorg aan onverzekerden (SOV).

Nederland kan niet zonder arbeidsmigratie

Nederland heeft, net als de rest van Europa, te maken met oplopende en structurele personeelstekorten. Onder andere in de zorg, techniek (verduurzaming), woningbouw en mobiliteit is de krapte nijpend. De stijgende zorgvraag en dalende beroepsbevolking zorgen dat deze tekorten de komende jaren steeds problematischer worden. Arbeidsmigranten leveren op dit moment in tal van sectoren al een voorname bijdrage aan de Nederlandse economie. De krapte moeten we op verschillende terreinen aanpakken (slimmer werken, arbeidsbesparende technologie, iedereen die kan werken naar werk begeleiden, opleiden voor tekortsectoren etc.) Maar ook als die aanpak succesvol is, dan nog loopt ons land zonder arbeidsmigranten snel vast.

Het belang van arbeidsmigratie zal gezien onze vergrijzende beroepsbevolking de komende jaren alleen maar toenemen. Tegelijk is er discussie over het type werk waarvoor we nu arbeidsmigranten naar Nederland halen. Er ligt derhalve een enorme opgave om meer regie op de instroom van arbeidsmigranten te krijgen, zodat we hen zoveel mogelijk aantrekken voor de cruciale sectoren (zoals zorg, energietransitie) waar de krapte het meest nijpend is.

Ook moeten we de (negatieve) maatschappelijke impact van hun verblijf zoveel mogelijk beperken. Werkgevers zelf hebben daarbij uiteraard ook een belangrijke rol.

We zien voldoende mogelijkheden voor meer sturing en maken daarin wat betreft beleid onderscheid in een combinatie van maatregelen, met als doel om meer regie aan te brengen op laagbetaalde arbeidsmigratie en om de vraag terug te brengen. Daarnaast zien we kansen om de impact van arbeidsmigratie op buurten en regio’s te beperken en de arbeidsomstandigheden van arbeidsmigranten te verbeteren. Sociale partners gaan de komende tijd hierover in de SER aan de slag voor een advies.

1. Het terugbrengen van de vraag naar laagbetaalde arbeidsmigratie

We kunnen en moeten sturen op de vraag naar laagbetaalde arbeidsmigratie via een productiviteitsoffensief in sectoren met veel ongeschoolde en laaggeschoolde arbeidsmigranten. Met de inzet van steeds betere arbeidsbesparende technologie kunnen we de vraag naar arbeidsmigranten in specifieke sectoren beperken. In het mkb ontbreekt daarvoor vaak echter de kennis en ondersteuning, ook financieel. We zien hierbij een raakvlak met de aanstaande top over de arbeidsmarktkrapte, waar we ook de kansen om via publiek-private samenwerking doorbraken te genereren op de agenda willen zetten.

Kansen zijn er ook om mensen uit diverse doelgroepen op de arbeidsmarkt die nog niet werken, te helpen om de stap naar werk te maken. We denken dan aan actieve bemiddeling van mensen uit de bijstand, van statushouders en gedeeltelijk arbeidsongeschikten. Cruciaal is dan wel dat mensen die nog aan de kant staan, goed in beeld worden gebracht bij werkgevers; wat zij willen, kunnen en welke ondersteuning zij nodig hebben. Daar schort het nu aan.

Aanvullend is het belangrijk dat (meer) werken ook echt voor iedereen gaat lonen door het verlagen van de marginale druk, en om inzichtelijk te maken wat mensen netto overhouden als ze aan het werk gaan of meer uren gaan werken.

2. Maak voortvarend werk van de adviezen van de commissie Roemer

Wij zien de impact die arbeidsmigratie op buurten en wijken kan hebben en dat misstanden met bijvoorbeeld arbeidsomstandigheden en huisvesting het beeld negatief beïnvloeden. Om het maatschappelijk draagvlak voor arbeidsmigratie te verbeteren is het een absolute must dat excessen – die er helaas nog steeds te veel zijn – hard worden aangepakt.

We zien dat malafide bedrijven van arbeidsmigratie een verdienmodel hebben gemaakt en de kosten daarvan afwentelen op de samenleving. We hebben steeds gezegd dat de waardevolle aanbevelingen van de commissie Roemer dan ook onverkort en snel moeten worden geïmplementeerd. Veel van deze adviezen om misstanden te bestrijden zijn al in gang gezet of worden uitgewerkt in wet- en regelgeving. Onderdeel daarvan moet ook een intensieve(re) handhaving zijn door de Arbeidsinspectie. We vinden het positief dat de Arbeidsinspectie ook hogere boetes kan uitdelen om het verdienmodel rond uitbuiting beter te kunnen ondermijnen.

Een belangrijk onderdeel van het advies van de commissie Roemer is de wetgeving voor een toelatingssysteem voor bedrijven die mensen ter beschikking stellen op de arbeidsmarkt, zoals uitzendbedrijven en andere soorten detachering. We vinden het positief dat het ministerie van SZW regie neemt op de toetsing van toelating,  wanneer daarmee de implementatie van de WTTA sneller uitvoerbaar wordt. We hopen dat het wetsvoorstel spoedig in uw Kamer wordt behandeld. VNO-NCW en MKB-Nederland zijn momenteel met branches in gesprek over mogelijke aanvullende maatregelen die zij zelf kunnen nemen om malafide uitzenders te weren.

Met het voorstel om de looninhouding af te schaffen verdwijnen betalingen voor huisvesting uit zicht, wat het risico op misstanden vergroot. Hierdoor is er ook minder grip op handhaving. Hoewel we begrip hebben voor de intentie van de minister van SZW pakt de gekozen route eerder averechts uit. Het zou daarom goed zijn wanneer de Minister wordt opgeroepen de mogelijkheid voor inhoudingen op wml in stand te houden én vaart te blijven maken met de andere maatregelen om misstanden te voorkomen (wtta) en hard aan te pakken.

3. Gericht beleid op arbeidsmigratie vergroot het maatschappelijk draagvlak

We zien kansen voor meer grip op arbeidsmigratie, waarmee ook het maatschappelijk draagvlak kan toenemen.  Implementatie van het Europese voorstel voor een vacaturebank voor tekortberoepen biedt kansen voor geschoolde arbeidsmigranten van buiten de EU. Daarbij horen ook heldere afspraken met duidelijke werkgeversverantwoordelijkheden. Wij vragen het kabinet om samen met ons te verkennen welke voorwaarden mogelijk en nodig zijn om aan te sluiten bij dit Europese initiatief.

4. Draai bezuiniging op subsidieregeling medisch noodzakelijke zorg aan onverzekerden (SOV) terug

Het kabinet bezuinigt structureel 40 miljoen euro op de subsidieregeling medisch noodzakelijke zorg aan onverzekerden (SOV). Als werkgevers vinden we het van groot belang dat iedereen verzekerd is. Een deel van het gebruik van deze SOV ging naar het bieden van zorg aan (dakloze) arbeidsmigranten die niet verzekeringsplichtig zijn. Werkgevers worden door deze bezuiniging financieel verantwoordelijk gemaakt voor een doelgroep die niet meer bij hen in dienst zijn.

Wij blijven ook na het commissiedebat van 19 februari graag beschikbaar om onze voorstellen en ideeën nader met u te bespreken.

Hoogachtend,

P.J. de Haan
Plv. teammanager Sociale Zaken, Strategie en Coördinatie