Paniek om niets of reden tot ongerustheid? De afschaffing van de VAR laat de gemoederen niet onberoerd. Wordt alles anders voor opdrachtgevers en zzp’ers onder de nieuwe Wet DBA? Staatssecretaris van Financiën Eric Wiebes: ‘Laten we ophouden met ingewikkeld doen.’
Jarenlang fungeerde hij als houvast voor opdrachtgevers en zelfstandigen zonder personeel: de Verklaring arbeidsrelatie. De VAR gaf de opdrachtgever vrijwaring: had een zzp’er er een, dan hoefde zijn opdrachtgever geen loonheffingen in te houden en te betalen. Sinds 1 mei bestaat de VAR niet meer. In plaats daarvan kwam de Wet DBA. Opdrachtgevers en zzp’ers moeten voortaan samen bepalen of er sprake is van een dienstverband en kunnen dat eventueel vastleggen in een modelovereenkomst. Sindsdien verschijnen er regelmatig noodkreten in de pers: opdrachtgevers zouden het teveel gedoe en teveel risico vinden en zzp’ers links laten liggen of vluchten in payroll-constructies. Wordt het tijd voor Eric Wiebes, staatssecretaris van Financiën en verantwoordelijk voor de Belastingdienst, om in te grijpen?
Of het nu om een werknemer in loondienst gaat of om een zzp’er: het is superbelangrijk voor een ondernemer om vooraf zekerheid te hebben over de kosten. Begrijpt u dat?
‘Natuurlijk. Onzekerheid is echt een van de weinige producten waar helemaal niemand bij gebaat is. De opdrachtgever niet, de opdrachtnemer niet, de Belastingdienst niet en de samenleving als geheel niet. Gelukkig heeft onze Belastingdienst een heel goede traditie als het gaat om het bieden van zekerheid vooraf.’
‘Laten we elkaar nu geen sprookjes vertellen de hele tijd’
Kunnen opdrachtgevers en zzp’ers ook onder de nieuwe Wet DBA die zekerheid krijgen?
‘Absoluut. Die VAR was namelijk eigenlijk een heel onlogisch ding: het was een soort deken waar van alles onder zat en waardoor de opdrachtgever gevrijwaard was. Sinds 1 mei zijn opdrachtgever en opdrachtnemer er samen verantwoordelijk voor dat hun arbeidsrelatie klopt.’
Bedoelt u daarmee dat het een opschoonactie is tegen schijnconstructies?
‘Nee, dat is niet de intentie. Hoe ik het zie, is dat onder de deken van de VAR een heleboel dingen gebeurden die keurig in orde waren, een paar dingen die wel konden maar niet helemaal op die manier, en ook een paar dingen die echt niet pluis waren. Mijn doel is niet om schijnconstructies te bestrijden maar om ze te voorkomen.’
‘In verreweg de meeste branches is het prima mogelijk om buiten dienstverband te werken. Dat zien we gewoon. Dat is ook mooi, daar zijn we trots op. Het is een fantastische manier om met elkaar te werken. Dat moet een vrije keus zijn. Daarom is het goed om duidelijker te maken hoe dat kan. Mijn ideaal is dat de Belastingdienst geen enkele boete hoeft uit te delen.’
Geen paniek a.u.b.
Sinds 1 mei van dit jaar geldt de Wet DBA en moeten opdrachtgevers en zzp’ers bekijken of het nodig is om hun relatie voor de Belastingdienst vast te leggen in een modelovereenkomst. Daar hebben ze nog wel even de tijd voor: er is een implementatieperiode van een jaar vastgesteld waarin de Belastingdienst de handhaving op een laag pitje zet en zich vooral bezighoudt met het uitleggen van de regeling en het begeleiden van opdrachtgevers en zzp’ers. Opdrachtgevers lopen dit jaar dus nog geen risico’s op boetes of aanslagen.
Die nieuwe manier van werken zorgt nu wel voor onzekerheid onder zzp’ers en opdrachtgevers.
‘Ik vind dat niet terecht, maar wel begrijpelijk. Je hebt altijd eerst een fase van bewustwording en van gewenning. Maar daarna wordt het een normale werkpraktijk waarbij iedereen weet dat het zo goed zit. In de meeste grote branches zie je dat voor praktisch alle mogelijke manieren van werken nu al wel een modelcontract beschikbaar is. Daarom is mijn oproep ook: laten we vanaf nu ophouden met ingewikkeld doen en gewoon aan het werk gaan. Niet eindeloos doorvragen naar de details en die willen vastleggen – en dat geldt zowel voor ondernemers als voor de Belastingdienst – maar gewoon beginnen.’
Zegt u daarmee dat het geen zin meer heeft om nieuwe modelovereenkomsten voor te leggen aan de Belastingdienst?
‘Ik zou zeggen: maak gebruik van wat er is. Want er is genoeg voorhanden. Met de tien algemene modelovereenkomsten die zijn goedgekeurd door de Belastingdienst en op de site staan, kan iedereen uit de voeten. En dan zijn er nu ook al vijftig sectorale modelovereenkomsten. Maak daar gewoon gebruik van. Laten we wel wezen: als iedere ondernemer zijn eigen modelovereenkomst gaat maken en de Belastingdienst die allemaal moet gaan beoordelen, hebben we een veel te grote klus. En de economie groeit nu, dus ga vooral lekker aan het werk.’
En dan krijg je als ondernemer niet alsnog de Belastingdienst op je nek?
‘Als je je gewoon normaal gedraagt, is er niets aan de hand. En dan kunnen er heus nog wel eens een keer wat dingen tussendoor glippen, maar dan legt de Belastingdienst je ook echt niet meteen op het hakblok. Zo werkt het nooit en zo zal het ook nu niet werken. De Belastingdienst is geen adviseur, maar ik heb de dienst wel gevraagd om niet in de nee-modus te gaan zitten en uit te leggen wat er wel kan.’
Wel/geen dienstbetrekking?
Of de relatie tussen een opdrachtgever en een opdrachtnemer als dienstverband geldt voor de Belastingdienst, hangt af van drie zaken: er moet sprake zijn van persoonlijke arbeid, van loon en van werkgeversgezag. Ontbreekt er één van deze drie dan is van loondienst geen sprake.Iets telt bijvoorbeeld niet als persoonlijke arbeid als een zzp’er zelf een vervanger mag regelen (die wel gekwalificeerd moet zijn voor het werk). En van werkgeversgezag is geen sprake als er alleen afspraken worden gemaakt over het eindresultaat. Aanwijzingen en instructies gericht op het resultaat van de opdracht zijn ook geen vorm van werkgeversgezag. Maar op het moment dat een zzp’er in de werkkleding van het bedrijf op precies dezelfde manier als andere werknemers met het gereedschap van de werkgever zijn werk doet, zal de Belastingdienst waarschijnlijk spreken van een dienstverband. Dit was overigens ook bij de VAR al het geval.
Dus als je een constructie voorlegt die niet blijkt te mogen, loop je niet het risico dat je met terugwerkende kracht met boetes om de oren wordt geslagen?
‘Nee, de insteek is om samen te kijken hoe het dan wel kan. En in de meeste branches zijn daar ook oplossingen voor. Vervolgens is het een kwestie van proefdraaien en dan pas kom je bij handhaving. Maar ook dan geldt: als je te goeder trouw bent en je zit in het grijze gebied, dat de Belastingdienst eerst zal zeggen: let hier eens op.’
Levert die Wet DBA opdrachtgevers niet zoveel gedoe op dat zzp’ers minder aantrekkelijk worden?
‘Nee, dat denk ik niet. Natuurlijk is het even wennen, maar dit is niet iets dat je elk jaar hoeft te doen. Zo’n modelovereenkomst is ook helemaal niet verplicht als duidelijk is dat de opdrachtnemer een echte ondernemer is, en dat is in de meeste gevallen zo. Laten we het niet moeilijker maken dan het is.’
‘Als ik nóg een oproep mag doen: laten we elkaar nu geen sprookjes vertellen de hele tijd. Dat je zzp’er via payrollers zou moeten gaan inhuren, is echt objectief onzin. Natuurlijk kunnen er goede redenen zijn om met payrollers te werken, maar de afschaffing van de VAR heeft daar echt niets mee te maken.’
